Η σεροτονίνη είναι μια χημική ουσία που έχει πολλαπλές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα. Εντοπίζεται κυρίως στον εγκέφαλο, στο έντερο και στα αιμοπετάλια. Μερικές φορές η σεροτονίνη αποκαλείται το “χάπι της ευτυχίας”, επειδή συμβάλλει στην ευεξία και στην ευτυχία.

Η επιστημονική ονομασία της σεροτονίνης είναι 5-υδροξυτρυπταμίνη, ή 5-HT. Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής, δηλαδή μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων, είναι ενεργή στους λείους μύες που συστέλλονται, και συμβάλλει στην ευεξία, μεταξύ άλλων. Είναι πρόδρομος της μελατονίνης, που βοηθά στη ρύθμιση του κικάρδιου ρυθμού και του “εσωτερικού ρολογιού”.

Θεωρείται ότι παίζει ρόλο στην όρεξη, στα συναισθήματα, στην κίνηση, στη συμπεριφορά και στις λειτουργίες του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Εμφανίζεται να παίζει ρόλο κλειδί στην διατήρηση της ισορροπίας της διάθεσης. Χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης συνδέονται με την κατάθλιψη.

Πληροφορίες για την Σεροτονίνη

Τι είναι η Σεροτονίνη;

Η σεροτονίνη δημιουργείται από μια βιοχημική διαδικασία μετατροπής που συνδέει την τρυπτοφάνη, ένα συστατικό των πρωτεϊνών με την υδροξυλάση της τρυπτοφάνης. Μαζί σχηματίζουν την  5-υδροξυτρυπταμίνη(5-HT), ή σεροτονίνη. Η σεροτονίνη θεωρείται ένας “νευροδιαβιβαστής”, αν και κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι είναι “ορμόνη”. Παράγεται στο λεπτό έντερο και στον εγκέφαλο, και επίσης εντοπίζεται στα αιμοπετάλια και στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ). Η σεροτονίνη δεν μπορεί να διαπεράσει τον φραγμό του εγκεφάλου (αιματοεγκεφαλικός φραγμός), έτσι η σεροτονίνη που χρησιμοποιείται μέσα στον εγκέφαλο πρέπει να παράγεται μέσα στον εγκέφαλο.

Λειτουργία

Ως νευροδιαβιβαστής, η σεροτονίνη μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων, ή των νευρώνων, ρυθμίζοντας την επικοινωνία τους. Παίζει ρόλο κλειδί στο κεντρικό νευρικό σύστημα (KNΣ) και στη συνολική λειτουργία του σώματος, και ειδικά της γαστρεντερικής οδού (GI) . Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της σεροτονίνης και του μεταβολισμού των οστών, της παραγωγής γάλακτος, της αναγέννησης του ήπατος και της κυτταρικής διαίρεσης. Η σεροτονίνη επηρεάζει τα κύτταρα του εγκεφάλου άμεσα και έμμεσα.

Λειτουργία του εντέρου: Η μεγαλύτερη ποσότητα σεροτονίνης εντοπίζεται στην γαστρεντερική οδό, όπου ρυθμίζει την λειτουργία και την κινητικότητα του εντέρου. Επίσης μειώνει την όρεξη κατά τη διάρκεια του φαγητού.

Διάθεση: Στον εγκέφαλο, η σεροτονίνη επηρεάζει τα επίπεδα της διάθεσης, του άγχους και της ευτυχίας. Παράνομες ουσίες όπως το Ecstasy και το LSD προκαλούν σημαντική αύξηση στα επίπεδα της σεροτονίνης.

Θρόμβωση: Η σεροτονίνη συμβάλλει στον σχηματισμό θρόμβων. Απελευθερώνεται από τα αιμοπετάλια όταν υπάρχει πληγή.

Ναυτία: Αν φάτε κάτι που είναι τοξικό το έντερο παράγει περισσότερη σεροτονίνη και προκαλείται διάρροια. Αυτό επίσης διεγείρει την περιοχή της ναυτίας στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα την ναυτία.

Οστική πυκνότητα: Μερικοί επιστήμονες συνδέουν τα υψηλά επίπεδα σεροτονίνης στα οστά με αύξηση της οστεοπόρωσης .

Σεξουαλική λειτουργία: Η σεροτονίνη εμφανίζεται να αναστέλλει την σεξουαλική δραστηριότητα. Επιλεκτικοί αναστολείς της πρόσληψης της σεροτονίνης(SSRIs) αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης σε ανθρώπους με κατάθλιψη, αλλά το 40% των ανθρώπων που παίρνουν τα συγκεκριμένα φάρμακα έχουν συμπτώματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας.

Σεροτονίνη και Κατάθλιψη

Δεν είναι τελείως ξεκάθαρο τι προκαλεί την κατάθλιψη, αλλά μια σημαντική θεωρία των τελευταίων 50 ετών υποστηρίζει ότι υπάρχει μια ανισορροπία των νευροδιαβιβαστών ή των ορμονών στο σώμα. Η κατάθλιψη συνδέεται με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης.

Συμπτώματα Ανεπάρκειας της Σεροτονίνης

Χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης συνδέονται με:

• Διαταραχές μνήμης
• Μειωμένη διάθεση

Επίσης οδηγεί στα ακόλουθα συμπτώματα:

• Επιθυμία για γλυκά ή αμυλούχα φαγητά
• Διαταραχές ύπνου
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Ανησυχία
• Επιθετικότητα

Αυτά τα συμπτώματα είναι κοινά με αυτά της κατάθλιψης .

Όταν οι άνθρωποι λαμβάνουν ουσίες όπως το MDMA και το ecstasy, απελευθερώνονται μεγάλα ποσά σεροτονίνης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση των αποθεμάτων της σεροτονίνης και σε καταθλιπτική διάθεση, σύγχυση, και άλλα συμπτώματα που διαρκούν αρκετές μέρες. Μελέτες έχουν δείξει ότι αυτές οι ουσίες επίσης καταστρέφουν τα νεύρα που περιέχουν σεροτονίνη, με πιθανές μακροχρόνιες μη-αναστρέψιμες επιδράσεις.

Θεραπεία της Κατάθλιψης: SSRIs

Οι SSRIs είναι αντικαταθλιπτικά φάρμακα τα οποία αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο προλαμβάνοντας την απορρόφηση του νευροδιαβιβαστή της σεροτονίνης. Τα επίπεδα της σεροτονίνης παραμένουν υψηλά στον εγκέφαλο. Αυτό πιστεύεται ότι ανεβάζει την διάθεση.

Ορισμένα αντικαταθλιπτικά SSRIs που είναι εγκεκριμένα για την θεραπεία της κατάθλιψης είναι:

Η Σεροτονίνη θεραπεύει πραγματικά την Κατάθλιψη;

Ναι, η φαρμακευτική αγωγή με SSRIs θεραπεύει τα συμπτώματα της κατάθλιψης αυξάνοντας τα επίπεδα της σεροτονίνης στο σώμα.

Ο ακριβής μηχανισμός δράσης δεν είναι ξεκάθαρος. Ένα πρόβλημα είναι η μέτρηση των επιπέδων της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Οι τιμές της σεροτονίνης του αίματος δεν αντανακλούν τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Οι SSRIs επίσης χρησιμοποιούνται για την θεραπεία συμπτωμάτων όπως η ανησυχία, οι κρίσεις πανικού, και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Οι τιμές της σεροτονίνης του αίματος δεν αντανακλούν τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο.

Παρενέργειες των SSRIs

Οι SSRIs μπορεί να έχουν κάποιες παρενέργειες, οι οποίες συνήθως μειώνονται μετά από 1-2εβδομάδες χρήσης. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ναυτία
• Διάρροια
• Απώλεια ή αύξηση βάρους
• Αυξημένη εφίδρωση
• Ζαλάδα
• Υπνηλία ή αϋπνία
• Τρέμουλο
• Ξηρό στόμα
• Πονοκέφαλος
• Ανησυχία
• Τάσεις αυτοκτονίας
• Σεξουαλική δυσλειτουργία

Άλλες χρήσεις των SSRIs

Οι SSRIs χρησιμοποιούνται και σε άλλες περιπτώσεις εκτός από την κατάθλιψη:

Ως αντιεμετικά: Τα αντισεροτονινικά φάρμακα που δρουν στους υποδοχείς της σεροτονίνης όπως το Zofran, είναι σημαντικά στη θεραπεία της ναυτίας που προκαλείται από χημειοτοξίνες, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων της χημειοθεραπείας και της γενικής αναισθησίας. Δρουν ακριβώς στο τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ναυτία.

Για την ημικρανία: Φάρμακα όπως το Axert, μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα της ημικρανίας.

Ως κατασταλτικά της όρεξης: Σεροτονεργικά κατασταλτικά της όρεξης όπως το Pondimin χρησιμοποιούνταν για την μείωση της όρεξης αλλά πλέον δεν επιτρέπονται για αυτή την χρήση.

Στη νόσο του Parkinson: Το σεροτονεργικό σύστημα συνδέεται με την συμπεριφορά, την κίνηση και το συναίσθημα. Αλλαγές σε αυτό το σύστημα ίσως επιδρούν στην κίνηση και συχνά συνδέονται με τη νόσο του Parkinson. Τα σεροτονεργικά φάρμακα έχουν χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία της νόσου του Parkinson. Πλέον δεν επιτρέπονται αλλά η έρευνα συνεχίζεται σε αυτό το πεδίο.

Στο Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο (PMS): Η αιτία αυτής της κατάστασης είναι άγνωστη, αλλά παρατηρείται μια υπερευαισθησία στην προγεστερόνη, που φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Οι αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης μερικές φορές χρησιμοποιούνταν για την ανακούφιση αυτών των συμπτωμάτων.

Άλλες πιθανές χρήσεις των SSRIs περιλαμβάνουν την θεραπεία της παχυσαρκίας και του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου (IBS).

Σύνδρομο της Σεροτονίνης

Το σύνδρομο της σεροτονίνης ή η τοξικότητα της σεροτονίνης, μπορεί να συμβεί εάν ένας ασθενής λαμβάνει μεγάλες ποσότητες από δύο ή περισσότερα φάρμακα που ενισχύουν την σεροτονίνη την ίδια στιγμή. Το σύνδρομο της σεροτονίνης οδηγεί σε υπερβολική νευρική δραστηριότητα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν :

• Ταραχή και ανησυχία
• Σύγχυση
• Αυξημένο καρδιακό ρυθμό και αρτηριακή πίεση
• Διαστολή της κόρης
• Διάρροια
• Πονοκεφάλους
• Τρέμουλο
• Εφίδρωση
• Απώλεια μυϊκού συντονισμού
• Ρίγη
• Μυϊκή ακαμψία

Το σύνδρομο της σεροτονίνης είναι απειλητικό για τη ζωή στο 2-12% των περιπτώσεων. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό, επιληπτικές κρίσεις, και απώλεια αισθήσεων. Η θεραπεία επικεντρώνεται στην διαχείριση των συμπτωμάτων και την επαναφορά των φυσιολογικών επιπέδων της σεροτονίνης. Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται νοσοκομειακή περίθαλψη.

Το σύνδρομο της σεροτονίνης μπορεί να προκληθεί επίσης από:

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων: Η χρήση συνταγογραφημένης φαρμακευτικής αγωγής, παράνομων ουσιών ή διατροφικών συμπληρωμάτων την ίδια στιγμή μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο της σεροτονίνης. Ο FDA προειδοποιεί να μην χρησιμοποιούνται SSRIs με τρυπτάνη για την ημικρανία εξαιτίας του κινδύνου για το σύνδρομο της σεροτονίνης. Επίσης φάρμακα με MAOI δεν πρέπει να χορηγούνται με SSRIs λόγω του κινδύνου του συνδρόμου.

Ψυχαγωγικά ναρκωτικά: Η χρήση ουσιών όπως το ecstasy και το MDMA, οδηγεί σε ξαφνική απελευθέρωση σεροτονίνης που αυξάνει τον κίνδυνο για το σύνδρομο.

Καρκινοειδείς όγκους: Αυτοί οι όγκοι εντοπίζονται στο γαστρεντερικό σύστημα και προκαλούν απελευθέρωση σεροτονίνης. Οι περισσότεροι καρκινοειδείς όγκοι δεν έχουν συμπτώματα .

Αύξηση των επιπέδων της Σεροτονίνης με άλλους τρόπους

Εκτός από τους SSRIs που είναι εγκεκριμένα φάρμακα και άμεσα οδηγούν σε βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου, υπάρχουν και άλλοι τρόποι αύξησης των επιπέδων της σεροτονίνης στο σώμα:

Ψυχοθεραπεία: αποδεδειγμένα οδηγεί σε βελτίωση της διάθεσης και αύξηση επιπέδων Σεροτονίνης, μέσω των αλλαγών στον τρόπο σκέψης, μείωσης της θλίψης και του άγχους

Φωτοθεραπεία: Ήδη χρησιμοποιείται σαν θεραπεία για την εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD), και μερικές μελέτες προτείνουν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην κατάθλιψη.

Γυμναστική: Η άσκηση έχει αντικαταθλιπτική δράση και αυξάνει την δράση της σεροτονίνης στον εγκέφαλο.

Διατροφή: τροφές που είναι πλούσιες σε τρυπτοφάνη θα μπορούσαν να βελτιώσουν την διάθεση πιθανόν μέσω αύξησης των επιπέδων της σεροτονίνης. Η τρυπτοφάνη είναι μια πρόδρομη ουσία (αμινοξύ), ένα κύριο συστατικό που χρειάζεται το σώμα για να συνθέσει σεροτονίνη. Η κατανάλωση τροφών που περιέχουν τρυπτοφάνη δεν σημαίνειότι το σώμα θα την απορροφήσει, αλλά κάνει την τρυπτοφάνη περισσότερο διαθέσιμη όταν χρειάζεται για την σύνθεση της σεροτονίνης. Οι ακόλουθες τροφές περιέχουν τρυπτοφάνη :

• Τροφές με υψηλά επίπεδα πρωτεϊνών: Κάποιες τροφές όπως η γαλοπούλα, τα αβγά, και το τυρί πιστεύεται ότι περιέχουν τρυπτοφάνη και αυξάνουν τα επίπεδα της τρυπτοφάνης στο αίμα.
• Μπανάνες: Περιέχουν σεροτονίνη και ανεβάζουν την διάθεση.
• Τυρί
• Γαλοπούλα
• Αβγά
• Προϊόντα σόγιας
• Σολωμός
• Γάλα: μια πρωτεΐνη γνωστή ως α-λακτοαλβουμίνη βρίσκεται στο γάλα. Και περιέχει περισσότερη τρυπτοφάνη από τις πρωτεΐνες.