Το σύνδρομο πρόσκρουσης του ώμου ή σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής είναι μια από τις συχνότερες αιτίες πόνου στον ώμο. Πρόκειται για την πρόσκρουση της κεφαλής του βραχιονίου στο ακρώμιο (ένα μικρό οστό που καλύπτει την ωμοπλάτη). Η πρόσκρουση συμβαίνει κατά την ανύψωση του βραχιονίου (και κατ’επέκταση του χεριού) πάνω από το επίπεδο του ώμου. Αποτελεί τον κύριο μηχανικό παράγοντα που προκαλεί αρχικά την προστριβή των τενόντων του ώμου και στη συνέχεια τη ρήξη τους.

Σχηματική αναπαράσταση του υγιούς ώμου και του ώμου με σύνδρομο προστριβής

Σύνδρομο πρόσκρουσης του ώμου: Αίτια 

Ο υπακρωμιακός χώρος είναι το διάστημα μεταξύ της βραχιονίου κεφαλής και του ακρωμίου. Επομένως, οτιδήποτε προκαλεί τη στένωση του υπακρωμιακού χώρου, αποτελεί αιτία του συνδρόμου πρόσκρουσης.

Οι συνηθέστερες αιτίες πρόκλησης του συνδρόμου πρόσκρουσης είναι:

• Επαναλαμβανόμενος μικροτραυματισμός σε αθλήματα με υπέρχρηση του ώμου. Τέτοια αθλήματα είναι αυτά που έχουν ρίψεις, όπως τέννις, χάντμπολ, ακόντιο, βόλλεϋ, πόλο. Συμβαίνει επίσης σε αθλητές κολύμβησης.
• Ανατομικές παραλλαγές. Σε αυτή την κατηγορία υπάγονται παραλλαγές του ακρωμίου, κυρίως το ακρώμιο τύπου 3. Πρόκειται για ακρώμιο με προέχουσα απόληξη, με συνέπεια να έρχεται σε επαφή με τους τένοντες του ώμου (επόμενη εικόνα).
• Κακή στάση του σώματος. Πρόκειται για την έσω στροφή της ωμοπλάτης, με συνέπεια να μετατρέπεται λειτουργικά ένα ακρώμιο τύπου 2 σε τύπου 3. Διεθνώς αναγνωρίζεται με τον όρο δυσκινησία της ωμοπλάτης (-scapula dyskinesia).
• Μυϊκή αδυναμία στους μυς του στροφικού πετάλου (υπερακάνθιος, υπακάνθιος). Αυτό οδηγεί στην κεντρική μετατόπιση της βραχιονίου κεφαλής και στη στένωση του υπακρωμιακού χώρου.
• Εκφυλιστικές αλλοιώσεις. Εδώ υπάγεται η αρθρίτιδα της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης, που προκαλεί στένωσή του.
• Η αυξημένη ηλικία (άνω των 60 ετών). Οι χρόνιες αλλοιώσεις των τενόντων (πάχυνση, μερική ρήξη) συναντούν την εναπόθεση οστεοφύτων στο ακρώμιο. Συνέπεια είναι η μείωση του υπακρωμιακού χώρου και η πρόκληση του συνδρόμου.

Σύνδρομο πρόσκρουσης του ώμου: Συμπτώματα – Κλινική Εικόνα

Στα αρχικά στάδια του συνδρόμου, ο πόνος (ή ενόχληση) έχει διαλείποντα χαρακτήρα. Συνήθως, ο ασθενής δεν απευθύνεται στο γιατρό, διότι τα συμπτώματα είναι σχετικά ήπια και αντιμετωπίζονται με απλά παυσίπονα. Καθώς, όμως, η νόσος εξελίσσεται, ο πόνος επιδεινώνεται. Προκαλεί δυσχέρεια στις καθημερινές δραστηριότητες και εμφανίζεται ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Ο ασθενής παραπονιέται για έντονο πόνο στην έξω επιφάνεια του ώμου κατά την ανύψωση και απαγωγή του άνω άκρου. Αυτό γίνεται σε κινήσεις με το χέρι πάνω από το επίπεδο του κεφαλιού. Χαρακτηριστικά, η ενόχληση εκλύεται κατά την κίνηση στο λεγόμενο “επώδυνο τόξο” (επόμενη εικόνα).

Σύνδρομο πρόσκρουσης του ώμου: Διάγνωση

Στη διάγνωση του συνδρόμου πρόσκρουσης του ώμου σημαντικά είναι τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης. Τα πιο κοινά κλινικά τεστ για την διαπίστωση του συνδρόμου πρόσκρουσης του ώμου είναι:

• το Neer test: Τοποθετούμε το βραχίονα του ασθενούς στο πλάι του σώματός του. Φέρνουμε σε πλήρη έσω στροφή το βραχίονα και στη συνέχεια τον κάμπτουμε παθητικά. Το test είναι θετικό εάν εκλύεται πόνος στο πρόσθιο τμήμα του ώμου.
• το Hawkins test: Ο ώμος και ο αγκώνας κάμπτονται στις 90 μοίρες. Ο εξεταστής σταθεροποιεί το βραχίονα και τον φέρνει παθητικά σε πλήρη έσω στροφή. Το τεστ είναι θετικό στην περίπτωση όταν ο ασθενής εκδηλώσει πόνο στο πρόσθιο τμήμα του ώμου.

Στις διαγνωστικές εξετάσεις συμπεριλαμβάνεται η ακτινογραφία, το υπερηχογράφημα και μαγνητική τομογραφία. Η κλασική ακτινογραφία μπορεί να αποκαλύψει την ανατομική διαμόρφωση του ακρωμίου. Αναδεικνύει, επίσης, και άλλες αιτίες μείωσης της απόστασης μεταξύ της κεφαλής του βραχιονίου οστού και του ακρωμίου (οστεόφυτα, αποτιτανώσεις κλπ).

Α. Φυσιολογικός ώμος με ευρύ υπακρωμιακό χώρο, Β. Σύνδρομο πρόσκρουσης με στενό υπακρωμιακό χώρο

Το υπερηχογράφημα είναι πολύ αξιόπιστη μέθοδος. Με τον υπέρηχο μπορεί να διαγνωστεί η φλεγμονή του ορογόνου θυλάκου και η πάχυνση του τένοντα του υπερακανθίου. Ως δυναμικό τεστ, μπορεί να αποκαλύψει την πρόσκρουση κατά τη διενέργεια κινήσεων στον ώμο, την ώρα της υπερηχογραφικής εξέτασης.

Η μαγνητική τομογραφία (MRI) δίνει τις πολλές πληροφορίες για την άρθρωση του ώμου. Παρέχει λεπτομερή απεικόνιση του υπακρωμιακού χώρου, των αρθρικών επιφανειών, των τενόντων και των μυών της περιοχής. Μπορούμε με ακρίβεια υποδιαιρέσεων του χιλιοστού να μετρήσουμε το εύρος του υπακρωμιακού χώρου.

Διαφορική Διάγνωση του συνδρόμου πρόσκρουσης

Πολλές αιτίες πόνου στον ώμο μπορεί να μοιάζουν με το σύνδρομο προστριβής του ώμου. Χρειάζεται προσοχή από τον Ιατρό, ώστε να διαγνωστούν αυτές οι αιτίες πόνου (διαφορική διάγνωση). Τέτοιες αιτίες μπορεί να είναι:

• Ρήξεις τενόντων (π.χ. ρήξη υπερακανθίου, ρήξη ή τενοντίτιδα της μακράς κεφαλής δικεφάλου). Η αδυναμία κίνησης του ώμου παραμένει παρά την ανακούφιση από τον πόνο.
• Νευρολογικά αίτια (π.χ. δισκοπάθεια με πίεση νεύρου, σύνδρομο θωρακικής εξόδου, παγίδευση υπερπλατίου νεύρου).Η αδυναμία πιθανόν συνυπάρχει με μουδιάσματα ή / και πόνο. Ωστόσο, η αδυναμία κίνησης παραμένει παρά την ανακούφιση από τον πόνο.
• Σύνδρομο παγωμένου ώμου (συμφυτική θυλακίτιδα). Η δυσκαμψία παραμένει ακόμη και αν ο πόνος υποχωρήσει.
• Ασβεστοποιός τενοντοπάθεια.
• Αρθρίτιδα ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης. Ο πόνος είναι χαρακτηριστικός όταν ο ασθενής προσπαθεί να πιάσει από μπροστά τον άλλο ώμο (σημείο του τροχονόμου).

Αντιμετώπιση του συνδρόμου πρόσκρουσης 

Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική, αλλά και χειρουργική. Πιο συγκεκριμένα:

1.Συντηρητική θεραπεία

Επιλέγεται πάντα στα αρχικά στάδια. Συνίσταται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στην τροποποίηση δραστηριοτήτων και στη φυσικοθεραπεία. Στα συντηρητικά μέσα ανήκουν:

• Παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα.
• Παγοθεραπεία στον ώμο.
• Περιορισμός κινήσεων και τροποποίηση δραστηριοτήτων, υπεύθυνων για την πρόκληση του συνδρόμου. Αποφυγή, δηλαδή, αθλημάτων, όπως τέννις, βόλλεϋ, χάντμπολ, ακόντιο, έντονη κολύμβηση κλπ.
• Βελτίωση στάσης σώματος (με ανόρθωση της ωμοπλάτης).
• Τοπική ένεση κορτιζόνης και τοπικού αναισθητικού.
• Φυσικοθεραπεία, με κινητοποίηση ωμοπλάτης, ασκήσεις ενδυνάμωσης τενοντίου πετάλου και αντιφλεγμονώδη φροντίδα των τενόντων.

Εάν η σωστή συντηρητική αγωγή δεν αποδώσει και τα συμπτώματα επιμένουν πέραν του 6μήνου, τότε τίθεται η ένδειξη της χειρουργικής αντιμετώπισης.

2.Χειρουργική Αντιμετώπιση

Η χειρουργική αντιμετώπιση γίνεται με την αθροσκόπηση του ώμου. Η μέθοδος αυτή γίνεται με την είσοοδο της μικροκάμερας και των εργαλείων δια μέσου 3 οπών στο δέρμα, μεγέθους 3-5mm η κάθε μία. Η αρθροσκόπηση συνδυάζει τόσο τη διάγνωση της επακριβούς αιτίας πρόσκρουσης, όσο και της θεραπείας.
Συγκεκριμένα, με την αρθροσκόπηση επιτελείται:

• Ακρωμιοπλαστική, δηλαδή λείανση του ακρωμίου και αφαίρεση του πλεονάζοντος οστικού τμήματος του. Συνεπώς επιτυγχάνεται η αύξηση του διαθέσιμου χώρου μεταξύ του ακρωμίου και της κεφαλής του βραχιονίου. Αυτό βοηθά τους τένοντες να ανακουφιστούν από την πίεση και την τριβή πάνω στο ακρώμιο.
• Αντιμετώπιση ρήξης των τενόντων του ώμου (συρραφή τενόντων στροφικού πετάλου). Η αποκατάσταση γίνεται χειρουργικά με τη μέθοδο της αρθροσκόπησης.

Η αρθροσκόπηση ώμου αποτελεί μια επέμβαση ελάχιστης επεμβατικότητας, με ιδιαίτερα ψηλά ποσοστά επιτυχίας. Ο ασθενής εξέρχεται την ίδια μέρα από το νοσοκομείο, αρχίζοντας σύντομα ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπείας.

Συμπερασματικά

Το σύνδρομο πρόσκρουσης του ώμου αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες πόνου στον ώμο. Χρειάζεται προσοχή στην ανεύρεση της ακριβούς αιτίας. Η αντιμετώπισή του είναι κατά βάση συντηρητική. Όταν δεν επιτυγχάνεται ίαση, τότε το σύνδρομο αντιμετωπίζεται επιτυχώς με την αρθροσκοπική τεχνική.