Από την εποχή του Homo erectus (όρθιος άνθρωπος) μέχρι τον σημερινό άνθρωπο (τον Homo sapiens sapiens, το μοναδικό σωζόμενο υποείδος του Homo sapiens), η εξέλιξη του είδους μας πέρασε μέσα από πολλά στάδια, συσχετιζόμενα σε μεγάλο βαθμό με τον τρόπο ζωής. Ο τρόπος ζωής του σύγχρονου ανθρώπου έχει επιρεάσει σε τέτοιο βαθμό τις συνήθειές του, ώστε να είναι πια εμφανείς ορισμένες παθήσεις, οι οποίες παλαιότερα ήταν σπάνιες και απίθανες. Σε συνδυασμό με την αύξηση του μέσου όρου ζωής, οι παθήσεις αυτές μπορεί να προκαλέσουν λειτουργικές δυσκολίες σε μεγάλο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια της ζωής και να οδηγήσουν ακόμα και σε μακροχρόνιες ανικανότητες.

Ο σύγχρονος άνθρωπος περνάει αρκετές ώρες την ημέρα καθιστός σε ένα γραφείο και συνήθως μπροστά από μια οθόνη ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Η προσήλωση μπροστά στον υπολογιστή επιφέρει αλλαγές στη στάση του σώματος και μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά προβλημάτων, που θα αναλυθούν διεξοδικά, όπως:

1. Αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο
2. Παθήσεις του ώμου
3. Παθήσεις του αγκώνα
4. Παθήσεις καρπού και δακτύλων
5. Ραχιαλγία και οσφυαλγία
6. Παθήσεις του γόνατος και του ποδιού

1. Αυχενοβραχιόνιο σύνδρομο: αν και ο όρος αυτός δεν ανευρίσκεται στην επίσημη ιατρική βιβλιογραφία, εντούτοις χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια για να περιγράψει το σύνολο των συμπτωμάτων που εντοπίζονται στον αυχένα και το άνω άκρο. Η κακή στάση του σώματος, η κάμψη (κύφωση) του θώρακα και του αυχένα μπροστά στον υπολογιστή, σε συνδυασμό με λανθασμένη υποστήριξη των χεριών, οδηγεί γρήγορα σε μυϊκή κόπωση και πόνο στους μυς του αυχένα, της ράχης και της ωμικής ζώνης. Η στροφή της κεφαλής αριστερά, ή δεξιά για αρκετή ώρα, αναλόγως με τη θέση της οθόνης, προκαλεί πολύ σύντομα μυϊκό πιάσιμο, το οποίο συχνά αντανακλά στο βραχίονα. Τα χαρακτηριστικά σύνδρομα κόπωσης οφείλονται σε αυτά ακριβώς τα μυϊκά πιασίματα του αυχένα, του βραχίονα, των καρπού και των δακτύλων και είναι συνήθη σε ανθρώπους που εργάζονται πολλές ώρες με υπολογιστή. Για το λόγο αυτό, οι ιατροί εργασίας συνιστούν συχνά διαλείμματα για περπάτημα 5’ κάθε 1 ώρα και διάλειμμα με διατάσεις και ξεμούδιασμα 15’ κάθε 2 ώρες.

2. Παθήσεις του ώμου: η κακή υποστήριξη των αγκώνων αφήνει πολλές ώρες «ακάλυπτο» τον ώμο, με αποτέλεσμα τη στροφή της ωμοπλάτης προς το εμπρός και κάτω. Ως συνέπεια έχουμε τον ερεθισμό των τενόντων του ώμου (κυρίως του υπερακανθίου) και την πρόσκρουση αυτών στο οστό (σύνδρομο πρόσκρουσης). Η πρόσφατη βιβλιογραφία αναγνωρίζει τα προβλήματα της δυσκινησίας της ωμοπλάτης (scapular dyskinesia) ως αιτιολογικό παράγοντα πόνου του ώμου σε ανθρώπους που χρησιμοποιούν πληκτρολόγιο, χωρίς να υποστηρίζουν τους αγκώνες τους πάνω στο γραφείο.

3. Παθήσεις του αγκώνα: η αποδεκτή θέση των αγκώνων είναι η κάμψη 90^ο (ορθή γωνία). Παρά τη σωστή ρύθμιση της πλάτης του καθίσματος, μπορεί οι αγκώνες και τα χέρια να εξακολουθούν να βρίσκονται σε θέση μεγαλύτερης ή μικρότερης κάμψης. Αυτό οδηγεί σε αυξημένη πίεση της περιοχής του αντιβραχίου (του πήχη), αλλά και σε προβλήματα του καρπού και των δακτύλων, όπως θα αναλύσουμε παρακάτω. Η συχνή χρήση των εκτεινόντων του καρπού και των δακτύλων, που έχουν την έκφυσή τους στον αγκώνα, οδηγεί συχνά στην επικονδυλίτιδα του αγκώνα, ή περισσότερο γνωστή ως “tennis elbow”. Μάλιστα, επειδή τα τελευταία χρόνια ανευρίσκεται συχνότερα ως αιτιολογικός παράγων η χρήση πληκτρολογίου, παρά του τέννις, ο όρος τείνει να αντικατασταθεί από “tennis elbow” σε “mouse elbow”!

4. Παθήσεις του καρπού και δακτύλων: η θέση του καρπού και των δακτύλων στο πληκτρολόγιο φέρνει την παλάμη σε επαφή με το γραφείο. Για να επιτευχθεί αυτό, τα οστά του αντιβραχίου βρίσκονται σε πρηνισμό, σε μια «άβολη» ανατομικά θέση που χιάζει τα οστά κερκίδα και ωλένη και οδηγεί σε κόπωση των μυών του πήχη, εάν διατηρηθεί για πολλή ώρα. Επιπλέον, η αυξημένη πίεση της παλάμης πάνω στο γραφείο περιορίζει τη σωστή αιμάτωση της περιοχής, δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο τη λειτουργία του χεριού. Στη θέση αυτή μπορεί, επίσης, να πιεστεί στην παλάμη το μέσο νεύρο, οδηγώντας σε μούδιασμα του αντίχειρα, δείκτη, μέσου και του μισού παράμεσου δακτύλου.
Η έκταση των δακτύλων κατά την πληκτρολόγηση μπορεί να οδηγήσει σε επίμονες και επώδυνες τενοντίτιδες, τόσο στην περιοχή του αγκώνα, όσο και στον καρπό. Σύνδρομα, όπως ο εκτινασσόμενος δάκτυλος και η επικονδυλίτιδα του αγκώνα έχουν την αιτιολογική τους βάση στην πολύωρη καθημερινή χρήση του πληκτρολογίου και του ποντικιού. Ειδικά σχεδιασμένα «ποντίκια» βοηθούν να λειτουργεί το χέρι σε πιο ανατομική θέση, δε μπορούν, όμως, να εξαλείψουν πλήρως τα συμπτώματα από την πολύωρη χρήση του υπολογιστή.

Η πολύ συχνή χρήση του πλήκτρου “space” από τον αντίχειρα μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό των τενόντων έκτασης και απαγωγής του αντίχειρα, οδηγώντας στη δημιουργία τενοντοελυτρίτιδας του αντίχειρα, γνωστής ως τενοντοελυτρίτιδας “DeQuervain”.
Η παρατεταμένη υπερέκταση του καρπού και των δακτύλων μπορεί να περιοριστεί με τη χρήση μαλακού υποστρώματος κάτω από την παλάμη, τόσο μπροστά από το πληκτρολόγιο, όσο και μπροστά από το ποντίκι. Tα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει «σπαστά» ή «κυρτά» πληκτρολόγια, ειδικά σχεδιασμένα, ώστε να μειώνουν τον πρηνισμό του χεριού και να θέτουν τον πήχη σε μια πιο ξεκούραστη θέση.

5. Ραχιαλγία και οσφυαλγία: η πολύωρη καθιστή θέση με πλημμελή υποστήριξη της οσφύος οδηγεί πολύ σύντομα σε οσφυαλγία και ραχιαλγία. Αποτελεσματικό μέσο πρόληψης είναι η χρήση  μαξιλαριού στην πλάτη του καθίσματος που στηρίζει σωστά την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και η τακτική, ανά μισή με μία ώρα, έγερση και βάδιση λίγων μέτρων για «ξεμούδιασμα».

6. Παθήσεις του γόνατος και του ποδιού: Παρατεταμένη ακινητοποίηση του γόνατος στις 90^ο οδηγεί σε ενοχλήσεις στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος. Παρομοίως, η πίεση στο πόδι μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα καύσους στο πέλμα. Αποτελεσματική μέθοδος τόσο για την ενόχληση στο γόνατο, όσο και το πόδι, είναι η χρήση ενός υποποδίου περίπου 30^ο. Επίσης, τα συχνά διαλείμματα από την καθιστή θέση, με βάδισμα 4-5 λεπτών, θα βοηθήσουν στην καλύτερη αιματική κυκλοφορία του κάτω άκρου και στην αποφυγή αισθήματος καύσους ή πρηξίματος των ποδιών.
Η χρήση φορητού ηλεκτρονικού υπολογιστή (laptop) αλλά και του tablet επιβαρύνει τον ανθρώπινο σκελετό ακόμα περισσότερο, εάν υπολογίσουμε ότι η χρήση laptop γίνεται ακόμα και στο κρεβάτι. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η θερμότητα που εκλύει ο φορητός υπολογιστής, ο οποίος ως επί το πλείστον ακουμπάει στα πόδια μας πλησίον των γεννητικών οργάνων, έχει συσχετιστεί με προβλήματα υπογονιμότητας.
Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, δε θα πρέπει να ξεχνάμε την αρνητική επίδραση που έχει ο σύγχρονος τρόπος ζωής στον οργανισμό μας γενικότερα. Η πολύωρη απασχόληση στο γραφείο, το στρες, η κακή ποιότητα ύπνου, η κακή διατροφή και η έλλειψη άσκησης οδηγούν σε προβλήματα από την καρδιά (πίεση, αρρυθμίες αύξηση χοληστερίνης, έμφραγμα), τους ενδοκρινείς αδένες (σάκχαρο), το γαστρεντερικό (έλκη του ανώτερου και του κατώτερου πεπτικού συστήματος), καθώς και προβλήματα από τα μάτια, αδυναμία συγκέντρωσης και άλλα πολλά. Αποτελεσματικά μέτρα ενάντια σε όλα αυτά είναι ένα σωστό και υγιεινό πρόγραμμα διατροφής και ένα τακτικό πρόγραμμα άσκησης, τουλάχιστον δύο με τρεις φορές την εβδομάδα.

Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει δημιουργήσει τις τελευταίες δεκαετίες ένα νέο υποείδος, τον Homo Computerus. Τα χαρακτηριστικά του είναι παθήσεις του μυοσκελετικού, και όχι μόνο, συστήματος, που οδηγούν σε μείωση της ποιότητας ζωής. Τρόποι για να περιοριστούν τα συμπτώματα αυτά είναι η εύρεση της σωστής θέσης εργασίας και η εξοικονόμηση χρόνου για καθημερινή άσκηση και υγιεινή διατροφή.