Τι είναι η διαλείπουσα χωλότητα

Ο πόνος που νιώθουμε στα πόδια μας όταν περπατάμε για αρκετή ώρα ονομάζεται διαλείπουσα χωλότητα και προέρχεται από το λατινικό ρήμα claudicare, που σημαίνει «κουτσάενω».

Συνήθως αυτός ο πόνος σταματάει λίγα λεπτά αφότου σταματήσουμε να περπατάμε και γι’ αυτόν ευθύνεται η μειωμένη ροή του αίματος προς τα πόδια. Η διαλείπουσα χωλότητα εκδηλώνεται γρηγορότερα όταν περπατάμε σε ανηφορικό δρόμο ή με μεγαλύτερη ταχύτητα. Αν δεν θεραπευτεί εγκαίρως με την πάροδο του χρόνου εμφανίζεται γρηγορότερα.

Που οφείλεται

Το σύνηθες αίτιο που προκαλεί τη διαλείπουσα χωλότητα είναι η αθηροσκλήρυνση.

Πρόκειται για μια διαδικασία γήρανσης, η οποία τείνει να εμφανίζεται γρηγορότερα σε ανθρώπους που κάνουν οποιουδήποτε είδους καταχρήσεις.

Πιο σπάνια, η διαλείπουσα χωλότητα μπορεί να οφείλεται σε:

• Παγίδευση της ιγνυακής αρτηρίας
• Κυστική νόσο του έξω χιτώνα των αρτηριών
• Αποφρακτική θρομβοαγγειίτιδα
• Ινομυϊκή δυσπλασία

Συμπτώματα που εκδηλώνει

Η νόσος εκδηλώνεται με πόνο στα κάτω άκρα (πέλματα, γάμπες, γόνατα, γλουτοί, μηροί) μετά από αρκετή ώρα βάδισης.

Με την πάροδο του χρόνου επιδεινώνονται τα συμπτώματα και τείνουν να εμφανίζονται ακόμη και στο περπάτημα μικρών αποστάσεων.

Τι το προκαλεί;

 Η διαλείπουσα χωλότητα είναι ένα σύνηθες πρώιμο σύμπτωμα της PAD. Προκαλείται από απόφραξη των αρτηριών που παρέχουν αίμα στα πόδια σας και αλλού περιφερειακά.
Με την πάροδο του χρόνου, οι πλάκες συσσωρεύονται στα τοιχώματα των αρτηριών σας. Οι πλάκες είναι ένας συνδυασμός ουσιών στο αίμα σας, όπως λίπος, χοληστερόλη και ασβέστιο. Αυτές οι πλάκες στενεύουν και καταστρέφουν τις αρτηρίες σας, μειώνοντας τη ροή του αίματος και μειώνοντας το οξυγόνο που φτάνει στους μύες σας.

Άλλες πιθανές αιτίες διαλείπουσας χωλότητας (και άλλες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα παρόμοια, αλλά διαφορετικά από τη διαλείπουσα χωλότητα) μπορεί να αφορούν τους μύες, τα οστά ή τα νεύρα σας.

Μερικά παραδείγματα είναι:

• οσφυϊκή σπονδυλική στένωση, η οποία προκαλεί πίεση στα νεύρα καθώς οι χώροι μέσα στη σπονδυλική στήλη στενεύουν
• συμπίεση της νευρικής ρίζας, όπως από κήλη οσφυϊκού δίσκου
• περιφερική νευροπάθεια που σχετίζεται με σακχαρώδη διαβήτη, η οποία μπορεί να εμφανιστεί παράλληλα με τη διαλείπουσα χωλότητα που προκαλείται από PAD
• διφαρθρίτιδα στο ισχίο, στο γόνατο ή στον αστράγαλο
  
• σύνδρομο χρόνιου διαμερίσματος καταπόνησης, όταν η πίεση συσσωρεύεται στους μύες των ποδιών κατά τη διάρκεια της άσκησης
• μυϊκή θλάση
• κύστη Baker
• αλλαγές στο ύψος του τακουνιού του παπουτσιού
• βαθιά φλεβική θρόμβωση, θρόμβος αίματος βαθιά στη φλέβα
• ενδοίνωση της εξωτερικής λαγόνιας αρτηρίας, της αρτηρίας που τροφοδοτεί με αίμα τα πόδια σας
• ινομυϊκή δυσπλασία, μια μη φλεγμονώδης νόσος των αιμοφόρων αγγείων που προκαλεί ανώμαλη ανάπτυξη σε ένα τοίχωμα αρτηρίας
• αγγειίτιδα (καταστάσεις που περιλαμβάνουν φλεγμονή και θάνατο των αιμοφόρων αγγείων), συμπεριλαμβανομένης της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας, της αρτηρίτιδας του Takayasu, της
• νόσου του Buerger, της οζώδους πολυαρτηρίτιδας ή της νόσου του Behçet
  

Σε νεότερα άτομα, άλλες (σπάνιες) αιτίες διαλείπουσας χωλότητας είναι:

• ιγνυακή παγίδευση ή συμπίεση της κύριας αρτηρίας πίσω από το γόνατο
• σχηματισμός κύστης στην κύρια αρτηρία πίσω από το γόνατο
• επίμονη ισχιακή αρτηρία, η οποία συνεχίζει στον μηρό

Διάγνωση

Ο γιατρός θα σας εξετάσει σωματικά και μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιες εξετάσεις για να επιβεβαιώσει τη διαλείπουσα χωλότητα και το PAD ή να υποδείξει άλλες καταστάσεις. Εάν είστε υποψήφιος για χειρουργική επέμβαση, ο γιατρός πιθανότατα θα παραγγείλει μια ποικιλία απεικονιστικών εξετάσεων.

Η πιο σημαντική δοκιμασία προσυμπτωματικού ελέγχου αξιόπιστης πηγής για PAD/διαλείπουσα χωλότητα είναι ο αστράγαλος-βραχιόνιος δείκτης (ABI).

Ο σφυροβραχιόνιος δείκτης (ABI [Αnkle – Βrachial Ιndex]) συγκρίνει την αρτηριακή πίεση στον αστράγαλό σας με την αρτηριακή πίεση στο χέρι σας.

Ο δείκτης  περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1950. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τη διάγνωση της περιφερικής αγγειοπάθειας και αργότερα αποδείχθηκε ότι αποτελεί δείκτη αθηροσκλήρυνσης καθώς και προγνωστικό δείκτη καρδιαγγειακού κινδύνου.

Η συστολική αρτηριακή πίεση (η μεγάλη πίεση) είναι υψηλότερη στον αστράγαλο απ’ ό,τι στο μπράτσο. Η μέτρηση της συστολικής πίεσης του αίματος στον αστράγαλο και η διαίρεσή της τιμής αυτής με την πίεση στο μπράτσο δίνει τον σφυροβραχιόνιο δείκτη (σφυρό = αστράγαλος και βραχιόνιο = μπράτσο).

Η σφυροβραχιόνιος εξέταση γίνεται για να ελέγξει την περιφερική αρτηριακή νόσο (ΠΑΝ). Οι φυσιολογικές τιμές του δείκτη κυμαίνονται μεταξύ 1,0 – 1,4.

Όταν ο ΑΒΙ είναι πάνω από 1,4 οι αρτηρίες είναι δύσκαμπτες και δεν συμπιέζονται όταν η περιχειρίδα πίεσης του αίματος είναι φουσκωμένη. Οι αρτηρίες στους αστραγάλους θεωρούνται “σκληρές”, δηλαδή έχουν αθηροσκλήρωση και εναπόθεση ασβεστίου.

Όταν ο δείκτης είναι χαμηλός, διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις:

• Οριακά αποδεκτή τιμή (0,9 – 0,99). Μπορεί να έχετε κάποια στένωση των αρτηριών στο πόδι σας. Οι άνθρωποι με σφυροβραχιόνιο δείκτη 0,9 ή χαμηλότερο μπορεί να είναι στην αρχή της ΠΑΝ.
• Ήπια απόφραξη (0,8 – 0,89). Είστε στα πρώτα στάδια της ΠΑΝ.
• Μέτρια απόφραξη (0,5 – 0,79). Υπάρχει απόφραξη στον αστράγαλο και στις αρτηρίες των ποδιών. Μπορεί να έχετε παρατηρήσει κάποιο πόνο στα πόδια ή τους γλουτούς σας όταν ασκείστε.
• Σοβαρή απόφραξη (λιγότερο από 0,5). Οι αρτηρίες των ποδιών σας έχουν σημαντική αθηροσκλήρωση.

H τεχνική προσδιορισμού της πίεσης είναι σύντομη (διαρκεί λιγότερο από 15 λεπτά). Βασίζεται στη χρήση μιας συνεχούς κύματος συσκευής Doppler (μεγέθους τσέπης) και τον προσδιορισμό της επανεμφάνισης της ροής του αίματος κατά το αργό ξεφούσκωμα της περιχειρίδας του πιεσόμετρου. Ο ασθενής πρέπει να έχει ξεκουραστεί τουλάχιστον 5-10 λεπτά, να μην έχει καπνίσει τουλάχιστον 2 ώρες πριν την εξέταση και να είναι ξαπλωμένος.

Φαίνεται όμως ότι μπορούν να γίνουν διάφορα λάθη κατά τη μέτρηση του σφυροβραχιόνιου δείκτη. Έχει σημασία η θέση του ασθενούς κατά τη διάρκεια της μέτρησης, το μέγεθος της περιχειρίδας και η θέση της στο άκρο, καθώς και η μέθοδος της ανίχνευσης παλμού πάνω από τη βραχιόνιο αρτηρία και στους αστραγάλους.

Ο σφυροβραχιόνιος δείκτης θα πρέπει να καθορίζεται για κάθε πόδι ξεχωριστά κατά τη διάρκεια της διάγνωσης και αξιολόγησης της περιφερικής αρτηριακής νόσου.

Η διάγνωση της διαλείπουσας χωλότητας γίνεται μέσω καταγραφής της κλινικής εικόνας του ασθενούς καθώς και των συμπτωμάτων.

Στη συνέχεια, ο γιατρός εξετάζει την περιοχή της κοιλιάς και μετρά τους σφυγμούς στις αρτηρίες.

Ο δείκτης αστραγάλου-βραχιονίου μπορεί να είναι επαρκής για τη διάγνωση της PAD ως αιτίας της διαλείπουσας χωλότητας. Μια άλλη μη επεμβατική εξέταση χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί εάν η διαλείπουσα χωλότητα μπορεί να οφείλεται σε πρόβλημα της σπονδυλικής στήλης. Αυτό εξετάζει το βάδισμά σας (πώς περπατάτε). Εάν έχετε πρόβλημα με το νωτιαίο νεύρο, η γωνία του αστραγάλου και του γονάτου σας μπορεί να είναι διαφορετική από ό,τι αν έχετε PAD.

Μεταξύ των σωματικών συμπτωμάτων/σημείων PAD στα πόδια σας είναι:

• δροσερό δέρμα
• πληγές που δεν επουλώνονται
• κάψιμο ή πόνο στα πόδια σας ενώ ξεκουράζεστε
• λαμπερό δέρμα και απουσία μαλλιών
• χλωμό δέρμα όταν το πόδι σας είναι ανυψωμένο
• ορμητικοί ήχοι (μώλωπες) στις αρτηρίες των ποδιών σας
• μη φυσιολογικός χρόνος αναπλήρωσης τριχοειδών, ο χρόνος που χρειάζεται για την αναπλήρωση αίματος, μετά την εφαρμογή πίεσης στο δέρμα σας για λίγα δευτερόλεπτα.

Σε ακραίες περιπτώσεις, η ασθένεια είναι τόσο προχωρημένη που το πόδι μπορεί να έχει χρόνιο πόνο κατά την ανάπαυση ή απώλεια ιστού ή γάγγραινα. Υπολογίζεται ότι 1 τοις εκατό των ατόμων με ΠΑΠ έχουν αυτά τα συμπτώματα.

Επιπλέον, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα έγχρωμης ροής, ψηφιακή αγγειογραφία και αξονική ή μαγνητική αγγειογραφία.

ΜΠΛΟΚ

Εάν η διαλείπουσα χωλότητα προκαλείται από PAD, ένα πρώτο βήμα είναι να τροποποιήσετε τους παράγοντες κινδύνου:

• Σταματήστε το κάπνισμα προϊόντων καπνού.
• Μειώστε και ελέγξτε την υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Μείωση και έλεγχος των υψηλών λιπιδίων.
  
• Ξεκινήστε ένα εποπτευόμενο πρόγραμμα άσκησης.
• Τρώτε μια ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή (μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες έχει αποδειχθεί χρήσιμη στον έλεγχο του διαβήτη και στην απώλεια βάρους).
• Ένας κύριος στόχος της θεραπείας είναι η μείωση του κινδύνου καρδιακής προσβολής, η οποία σχετίζεται με το PAD.

Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα που βοηθούν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και των λιπιδίων. Μπορούν επίσης να συνταγογραφήσουν φάρμακα για τη βελτίωση της ροής του αίματος στα πόδια σας. Τα αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων που σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση και την PAD, αν και δεν βελτιώνουν τη χωλότητα.

Άλλες πιθανές θεραπείες περιλαμβάνουν τις ακόλουθες:

• Η χειρουργική επέμβαση αγγειακής παράκαμψης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επαναγγείωση των αρτηριών των ποδιών.
• Η διαδερμική διααυλική περιφερική αρτηριακή αγγειοπλαστική είναι μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία για την απεμπλοκή των περιφερικών αρτηριών.
• Η αγγειοπλαστική μπορεί να περιλαμβάνει τοποθέτηση στεντ για να κρατήσει ανοιχτή την περιφερική αρτηρία ή αθηρεκτομή.

Μια ανασκόπηση του 2015 των μελετών θεραπείας με PAD σημείωσε ότι αυτές οι χειρουργικές επεμβάσεις/διαδικασίες βελτιώνουν τη ροή του αίματος, αλλά τα αποτελέσματα μπορεί να μην διαρκέσουν και μπορεί να σχετίζονται με υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας. Κάθε άτομο είναι διαφορετικό. Συζητήστε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της χειρουργικής επέμβασης με το γιατρό σας.

Άλλες αιτίες

 Η θεραπεία για άλλες αιτίες διαλείπουσας χωλότητας περιλαμβάνει ανάπαυση των ποδιών, παυσίπονα χωρίς ιατρική συνταγή ή με συνταγή, φυσικοθεραπεία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση.

Ασκήσεις για διαλείπουσα χωλότητα

Η συνιστώμενη άσκηση για τη διαλείπουσα χωλότητα είναι το περπάτημα.

Μια μετα-ανάλυση από το 2000 συνέστησε:

• Περπατήστε 30 λεπτά τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα για το μέγιστο όφελος.
• Ξεκουραστείτε όταν πλησιάζετε στο υψηλότερο σημείο του πόνου σας.
• Ακολουθήστε το πρόγραμμα για τουλάχιστον έξι μήνες.
• Περπατήστε σε ένα εποπτευόμενο πρόγραμμα για καλύτερα αποτελέσματα.

 Τα αποτελέσματα έδειξαν μια μέση αύξηση 122% στην απόσταση που μπορούσαν να περπατήσουν οι άνθρωποι. Μια μελέτη του 2015 βρήκε σημαντική βελτίωση μετά από τρεις μήνες μεταξύ εκείνων που συμμετείχαν σε ένα επιτηρούμενο πρόγραμμα βάδισης και εκπαίδευσης. Τα προγράμματα άσκησης στο σπίτι μπορεί να περιλαμβάνουν άλλες ασκήσεις ποδιών ή περπάτημα σε διάδρομο. Αρκετές μελέτες σημειώνουν ότι αυτά τα προγράμματα μπορεί να είναι πιο βολικά, αλλά ότι η εποπτευόμενη άσκηση είναι πιο ωφέλιμη. Μια ανασκόπηση διαπίστωσε ότι τα αποτελέσματα ενός εποπτευόμενου προγράμματος άσκησης ήταν ισοδύναμα με αγγειοπλαστική όσον αφορά τη βελτίωση της βάδισης και την ποιότητα ζωής.

Θεραπεία

Η θεραπεία της διαλείπουσας χωλότητας εξαρτάται από το αίτιο που την προκάλεσε.

Αν αυτή οφείλεται σε αποφρακτική αρτηριοπάθεια δεν χρειάζεται επέμβαση.

Επειδή η αρτηριοπάθεια μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο είναι απαραίτητο να αποφεύγετε τις καταχρήσεις και τις εξαρτήσεις.

Πολλές φορές η νόσος παραμένει σταθερή για μεγάλο διάστημα, ενώ μπορεί να χρειαστεί και χειρουργική επέμβαση σε κάποιες περιπτώσεις.

Ο αγγειοχειρουργός θα αποφασίσει ποια είναι η θεραπεία που ενδείκνυται για τον εκάστοτε ασθενή με βάση του ιστορικό και την υποκείμενη νόσο.

Η φαρμακευτική αγωγή  και το βάδισμα με βάση τις οδηγίες του γιατρού θα βοηθήσουν πολύ από την ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Πρόληψη

Για την πρόληψη της διαλείπουσας χωλότητας συνιστάται η διακοπή του καπνίσματος και των καταχρήσεων κάθε είδους, ο τακτικός έλεγχος του αίματος και της πίεσης, η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, η τακτική άσκηση και η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα για να μην επιβαρύνονται τα άκρα