Η καταγραφή των προπονήσεων των αθλητών, και η σωστή επιλογή του όγκου φορτίου που θα χρησιμοποιηθεί κάθε φορά είναι υψίστης σημασίας, αν θέλουμε να πετύχει ο αθλητής τα μέγιστα δυνατά. Ο κατάλληλος προγραμματισμός δημιουργεί και τις κατάλληλες συνθήκες για βελτίωση, μακριά από τραυματισμούς και σύνδρομα υπερπροπόνησης. Αρκετοί ερευνητές και φυσιολόγοι της άσκησης προτείνουν τον σχεδιασμό της προπόνησης και την αξιολόγηση αυτής, βάσει του RPE (Rating of Perceived Exertion). Σε μια προπονητική μονάδα βασισμένη στο RPE, λαμβάνονται υπ’ όψιν τόσο η ένταση και η διάρκεια, όσο και η υποκειμενική γνώμη του αθλητή σχετικά με το «πόσο βαριά και δύσκολη αισθάνθηκε την προπόνηση».
To monitoring της προπόνησης είναι πολύ χρήσιμο για να φτάσουμε στον στόχο μας. Περιλαμβάνει έλεγχο υποκειμενικών και αντικειμενικών δεικτών. Στους αντικειμενικούς εντάσσονται στοιχεία όπως τα σετ, οι επαναλήψεις, η ένταση, η διάρκεια, η παραγωγή ισχύος κλπ. Στους υποκειμενικούς εντάσσονται δείκτες όπως κ καρδιακή συχνότητα, η ποσότητα γαλακτικού στο αίμα. η υποκειμενική αντίληψη της κόπωσης (RPΕ)
Τι είναι το RPE?
Το RPE ή Rating of Perceived Exertion δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία κλίμακα υποκειμενικής κόπωσης. Εφευρέθηκε και αναπτύχθηκε από τον Σουηδό ερευνητή GunnarBorg πριν από περίπου 40 χρόνια με πρωτεύοντα σκοπό την καταγραφή έντασης της αερόβιας άσκησης. Η αρχική μορφή της κλίμακας περιείχε βαθμολόγηση από το 6- 20, αν και στη συνέχεια για λόγους ευκολίας αλλά και εφαρμογής του RPE και σε άλλες μορφές προπόνησης (π.χ. ενδυνάμωσης) η κλίμακα βαθμολογήθηκε από το 1-10. Όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα, ο αθλητής καλείται να απαντήσει στην ερώτηση του προπονητή του με έναν αριθμό από το 0- 10: «Πώς αισθάνθηκες την άσκηση/ την προπόνηση;». Όσο μεγαλύτερος ο αριθμός που θα δηλώσει ο αθλητής, τόσο δυσκολότερη αισθάνθηκε την προπόνηση.
Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι να χρησιμοποιηθεί η RPE κλίμακα σε μια προπόνηση ενδυνάμωσης. Το score είτε μπορεί να λαμβάνεται από τον αθλητή μετά από κάθε άσκηση, είτε μετά το τέλος ολόκληρης της προπόνησης. Όταν το RPE λαμβάνεται μετά το πέρας ολόκληρης της προπόνησης, βοηθά τον προπονητή να κατανοήσει καλύτερα την ένταση και τον βαθμό δυσκολίας που είχε αυτή για τον αθλητή, έτσι ώστε αν χρειαστεί να κάνει τις απαραίτητες μετατροπές στα εβδομαδιαία block προπονήσεων (μεσόκυκλος) αλλά και στον ετήσιο σχεδιασμό ενός περιοδικού πλάνου (μακρόκυκλος).
Με πολύ απλά λόγια, η μέθοδος καταγραφής του χαρακτήρα των προπονήσεων σχετικά με την ένταση και το συνολικό φορτίο ίσως παρέχει οφέλη στην αθλητική απόδοση, ενώ παράλληλα μειώσει τις πιθανότητες για κακώσεις, υπερπροπόνηση, αρρώστια και μειωμένα επίπεδα διάθεσης. Πλέον προπονητής και αθλητής είναι περισσότερο «αφυπνισμένοι» σχετικά με τις ατομικές προσαρμογές στα προπονητικά ερεθίσματα.
Περιορισμοί χρήσης RPE scale
Όπως προαναφέρθηκε, το RPE score δεν αντικατοπτρίζει μόνο τα χαρακτηριστικά μιας προπόνησης, αλλά συμπεριλαμβάνονται και άλλοι παράγοντες, όπως συσσωρευμένη κούραση, χαμηλή διάθεση για προπόνηση κ.ά. Ήδη από το 1994 (Morgan et al.), βρέθηκε ότι οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το αριθμό του RPE είναι και το άγχος, το συνολικό στρες και η κατάθλιψη. Επιπλέον βιολογικά χαρακτηριστικά όπως ηλικία, φύλο, επίπεδο φυσικής κατάστασης και εξειδίκευσης (π.χ. γνώριμες ασκήσεις) αποτελούν επιπρόσθετες παραμέτρους που επηρεάζουν την κλίμακα RPE.
