Η παλαιολιθική διατροφή, πιο συχνά αναφερόμενη ως διατροφή Paleo ή δίαιτα των ανθρώπων των σπηλαίων, είναι μια σύγχρονη διατροφή που βασίζεται σε αυτά που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι πρόγονοί μας έτρωγαν για πάνω από δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν.

Η ηγετική ιδέα πίσω από αυτή τη δίαιτα είναι ότι η γενετική μας κατασκευή ευνοεί περισσότερο αυτά που έτρωγαν οι άνθρωποι πριν από χιλιάδες χρόνια από ότι αυτά που τρώμε σήμερα, ειδικά με όλα τα τεχνητά πρόσθετα, γλυκαντικές ουσίες και κεκορεσμένα λίπη στη διατροφή του σήμερα. [1]

Η ιστορία

Η διατροφή των ανθρώπων των σπηλαίων, έχουν δείξει οι επιστημονικές μελέτες, ότι βασιζόταν για χιλιάδες χρόνια στην κατανάλωση φυτών και άγριων θηραμάτων. Στη δεκαετία του 1970, ο γαστρεντερολόγος Walter L. Voegtlin διαπιστώνει για πρώτη φορά αυτή τη δίαιτα της “εποχής του λίθου”. Το 1975, δημοσίευσε τη διατριβή του με τίτλο «Η Δίαιτα της Λίθινης Εποχής: Με βάση την εις βάθος μελέτη της Ανθρώπινης Οικολογίας και τη Διατροφή του Ανθρώπου» και δήλωσε ότι η παλαιολιθική διατροφή ήταν μια σαρκοφάγος διατροφή και ότι οι άνθρωποι του σήμερα εξακολουθούν να είναι σαρκοφάγα ζώα [2]. Τα συμπεράσματα του Voegtlin βασίστηκαν στις πεποιθήσεις του, ότι η σύγχρονη κατανάλωση τροφής στην εποχή μας, είναι ο κορυφαίος παράγοντας για εντερικά και πεπτικά προβλήματα, όπως η νόσος του Crohn και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

10 χρόνια αργότερα, οι S. Boyd Eaton και Melvin Konner, δημοσίευσαν ένα έγγραφο στην «New England Journal of Medicine», υποστηρίζοντας πλήρως την παλαιολιθική διατροφή. Αυτό το έγγραφο έφερε την παλαιολιθική δίαιτα στο ιατρικό προσκήνιο. Μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, το ντουέτο έγραψε μερικά βιβλία σχετικά με τη διατροφή Paleo, η οποία τελικά πήρε την επικρατούσα μορφή της [3]. Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο δεκαετιών, πολλοί επιστήμονες, γιατροί, διατροφολόγοι και άλλοι επαγγελματίες της υγείας θα υιοθετήσουν αυτή τη δίαιτα μέσα από βιβλία, βίντεο, εφημερίδες, ιστοσελίδες και πολλά άλλα. Ωστόσο, υπήρξαν και κάποιες μικρές αποκλίσεις κατά τη διάρκεια των χρόνων, καθώς η τεχνολογία έχει προχωρήσει και οι έρευνες από τότε δεν έχουν σταματήσει…

Πώς λειτουργεί η Παλαιολιθική Διατροφή;

Στη θεωρία, η δίαιτα λειτουργεί απλά με την εξέταση ως προς το τι τρόφιμα ένας άνθρωπος των σπηλαίων, έτρωγε πριν από 10.000 χρόνια. Εξαλείψτε όλες τις τροφές που δεν ήταν διαθέσιμες τότε, όπως τα επεξεργασμένα τρόφιμα και συμπεριλάβετε μόνο τρόφιμα, όπως το άπαχο κρέας, τα λαχανικά, τα φρούτα, και υγιή λιπαρά που προέρχονται από ορισμένες πηγές ξηρών καρπών. Για τις αυστηρότερες μορφές της Paleo, το νερό είναι το μόνο αποδεκτό υγρό! Ωστόσο, υπάρχουν λιγότερο αυστηρές μορφές της διατροφής αυτής που σας επιτρέπει να καταναλώνουν άλλα ποτά όπως ο καφές [4].

Οι υποστηρικτές της Paleo

Οι υποστηρικτές της Paleo ισχυρίζονται ότι υπάρχουν πολλά οφέλη σε αυτή τη διατροφή, ξεκινώντας από την κατάργηση των μεταποιημένων τροφίμων και την ένταξη όλων των φυσικών τροφίμων. Άλλα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης διατροφής είναι πώς [5]:

• Περιέχει τρόφιμα που δεν έχουν ιδιαίτερα αλλεργικά συστατικά όπως η γλουτένη
• Είναι χαμηλή σε υδατάνθρακες διατροφή που την καθιστά ιδανική δίαιτα για απώλεια βάρους
•  Πολύ χορταστική, λόγω του υψηλού ποσού πρωτεΐνης και λίπους
• Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, με εξτρά οφέλη, όπως μείωση του κινδύνου για διαβήτη

Οι πολέμιοι της Paleo

Τα επιστημονικά δεδομένα που αποδεικνύουν ότι το σύστημα Paleo έχει οφέλη τόσο για την υγεία, όσο και για αυτούς που θέλουν να χάσουν βάρος, είναι δεκάδες. Ωστόσο, όπως με όλες της δίαιτες εκεί έξω, η Paleo έχει και τους πολέμιούς της οι οποίοι υποστηρίζουν πως:

• Δεν είναι καθόλου πρακτική για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, καθώς η εκτροφή και η σφαγή ζώων είναι πιο ακριβή από την καλλιέργεια σιτηρών και το άρμεγμα αγελάδων [6].
• Πρόκειται για δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνες. Τέτοιες δίαιτες μπορεί να οδηγήσουν σε διάφορα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένης της νεφρικής βλάβης και της στεφανιαία νόσου.
• Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρέατος μπορεί να έχει και άλλες παρενέργειες για την υγεία λόγω των τοξινών που μπορεί να περιέχονται στα κρέατα
• Η κατάργηση γαλακτοκομικών προϊόντων και σπόρων θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεπάρκεια σε ορισμένες βιταμίνες ή θρεπτικές ουσίες.
• Η υψηλή κατανάλωση λιπαρών μπορεί να οδηγήσει σε καρδιαγγειακές νόσους

Παραδείγματα τροφίμων που επιτρέπονται στην Παλαιολιθική Διατροφή: [7]

• Κόκκινο κρέας, άπαχο βοδινό κρέας, κόντρα φιλέτο, χοιρινό άπαχο, φιλέτο χοιρινό, άπαχο μοσχάρι, κρέας θηραμάτων, κρέας βίσονα ή αγριοβούβαλου, ορτύκια, ελάφι, αγριογούρουνο, κουνέλι, κατσίκι, πουλερικά, κοτόπουλο, γαλοπούλα.
• Τσιπούρα, γλώσσα, σκουμπρί, πέρκα, σολομός, φαγκρί, σαρδέλες, γαύρος, λυθρίνι, τιλάπια, πέστροφα, τόνος, οστρακοειδή, μύδια, καβούρια, αστακός, στρείδια, χτένια, γαρίδες, καραβίδες.
• Μήλο, αβοκάντο, μπανάνα, μούρα, κεράσια, πορτοκάλια, μανταρίνια, γκρέιπφρουτ, σταφύλια, ροδάκινα, αχλάδια, φράουλες
• Αγκινάρα, μπρόκολο, λάχανο, καρότα, σέλινο, μαρούλι, κρεμμύδι, μελιτζάνα, πιπεριά, κολοκύθι, ντομάτα
• Αμύγδαλα, καρύδια, κάστανα, φουντούκια, πεκάν, φιστίκια, φιστίκια αιγίνης

Παραδείγματα τροφίμων που δεν επιτρέπονται στην Παλαιολιθική Διατροφή

• Σιτηρά, κριθάρι, καλαμπόκι, βρώμη, σίκαλη, σιτάρι, άγριο ρύζι, φασόλια, μαυρομάτικα φασόλια, ρεβίθια, φακές, μπιζέλια, σόγια, τόφου

Σωματική δραστηριότητα

Οι άνθρωποι της Παλαιολιθικής Εποχής, θεωρούνταν γενικά κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες. Που σημαίνει ότι ήταν σωματικά δραστήριοι όλη την ημέρα επειδή έπρεπε να κυνηγούν για τροφή, να συγκεντρώσουν προμήθειες και να πιθανώς παραμένουν σε επιφυλακή για να αμυνθούν σε τυχόν επιθέσεις από άγρια ζώα. Η αναλογία σωματικού λίπους σε σχέση με την άπαχο μυϊκή μάζα ενός προϊστορικού ανθρώπου πιστεύεται πως δεν είχε καμία σχέση με τους σύγχρονους απόγονούς του λόγου του καθιστικού τρόπου ζωής του σήμερα. Οπως διαπιστώθηκε από μεγάλη πανελλαδική μελέτη, οι άνδρες στην Ελλάδα είναι υπέρβαροι σε ποσοστό 41,1% και παχύσαρκοι σε ποσοστό 26,8%. Στις γυναίκες η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη με τα αντίστοιχα ποσοστά να διαμορφώνονται σε 29,9% και 18,2%. Αυτό σημαίνει πως το 60% περίπου των Ελλήνων είναι πάνω από τα φυσιολογικά όρια βάρους! [8].

Επίσης πιστεύεται, ότι οι άνθρωποι των σπηλαίων ξεπερνούσαν κατά πολύ τις σύγχρονες συστάσεις σωματικής δραστηριότητας λόγω της ενεργού ζωής τους [9]. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει στους ενήλικες κάνουν τουλάχιστον 60 λεπτά την ημέρα μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας.

Παλαιο-διατροφικοί… κίνδυνοι

• Διαβήτης – Η χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων θεωρείται από τους υποστηρικτές της Paleo ότι βοηθά στην πρόληψη του διαβήτη καθώς μετριάζει τα επίπεδα ινσουλίνης που σχετίζονται άμεσα με τη ζάχαρη που περιέχεται σε πολλά τρόφιμα [10].
• Καρδιαγγειακή υγεία – Δεν υπάρχει καμία επίσημη επιστημονική αποδείξεις που να συνδέει την Παλαιολιθική Διατροφή με τη βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας. Ωστόσο, η υψηλή ποσότητα του λίπους που καταναλώνεται μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές νόσους
• Επιβραδύνει το μεταβολισμό – Η Paleo έχει τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε (ζωικό) λίπος και μπορεί να προκαλέσει επιβράδυνση του μεταβολισμού
• Χοληστερόλη – Η Paleo έχει να κάνει με το κρέας. Και ως γνωστό, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρέατος θα μπορούσε να αυξήσει το ποσό των κορεσμένων λιπών που καταναλώνονται που με τη σειρά τους οδηγούν σε υψηλά επίπεδα χοληστερόλης.

Πηγές/βιβλιογραφία:
https://blog.nasm.org/fitness/the-paleolithic-paleo-diet