ΟΡΘΟΡΕΞΙΑ: ΟΤΑΝ Η ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ‘’ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΗ’’.

Έχετε αποφασίσει να είστε πιο υγιής με την αλλαγή των διατροφικών σας συνηθειών και με την έναρξη μιας συστηματικής προπόνησης. Η προσοχή που δίνετε στις ετικέτες των τροφίμων, ειδικά στα συστατικά, σας έχει οδηγήσει στην επιλογή κατανάλωσης περισσότερων λαχανικών, φρούτων, δημητριακών ολικής αλέσεως, και σε μεγαλύτερη κατανάλωση νερού και τροφίμων που έχουν υποστεί λιγότερη επεξεργασία, που δεν περιέχουν πρόσθετα ή άλλες τεχνητές ουσίες. Αισθάνεστε υπέροχα! Έχετε περισσότερη ενέργεια και έχετε χάσει βάρος. Άλλοι αρχίζουν να παρατηρούν και να ρωτούν τι κάνετε. Τώρα είστε γνωστοί για τις διατροφικές συμβουλές που δίνετε. Είστε υπερήφανοι που έχετε την αυτοσυγκράτηση να μην υποκύπτετε σε πειρασμούς.

Μήπως αυτό φαίνεται ότι θα μπορούσε ποτέ να μετατραπεί σε μια διατροφική διαταραχή; Ναι, θα μπορούσε. Με το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης που εξακολουθεί να αυξάνεται, όπως και η επιδημία της παχυσαρκίας επίσης, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι η υγιεινή διατροφική μας συνήθεια μπορεί να γίνει ᾽᾽ανθυγιεινή᾽᾽. Ωστόσο η εμμονή με τα υγιεινά τρόφιμα δεν παραπέμπει και σε μια υγιή σχέση. Ούτε για το σώμα σας, ούτε για το μυαλό και την ψυχή σας.

Η απόφαση να τρώτε πιο υγιεινά δεν υποδηλώνει απαραίτητα ότι θα αναπτύξετε διατροφική διαταραχή. Ωστόσο η εμφάνιση του άγχους ή της κατάθλιψης μπορεί να είναι η μετάβαση σε μια από της διατροφικές διαταραχές όπως είναι η ορθορεξία.

Ο όρος ορθορεξία επινοήθηκε για πρώτη φορά από τον Steven Bratman, MD, το 1996 για να περιγράψει την ανθυγιεινή εμμονή του ασθενούς με την κατανάλωση υγιεινών τροφίμων. Η ορθορεξία δεν αναφέρεται επίσημα ως διαταραχή ψυχικής υγείας στο DSM-5, όπως η νευρική ανορεξία (ΝΑ) ή νευρική βουλιμία (ΝΒ). Ωστόσο, η ορθορεξία έχει πολλές παραλλαγές με την ανθυγιεινή εμμονή που παρατηρείται με ΝΑ ή ΝΒ. Είναι μια εμμονή με την ποιότητα του φαγητού και όχι με της θερμίδες ή την ποσότητα του φαγητού.

Αρχικά μπορεί να μην υπάρχει περιορισμός της πρόληψης τροφής. Όμως, πολλές τροφές αποφεύγονται επειδή θεωρούνται ανθυγιεινές. Εκείνοι που πάσχουν από ορθορεξία μπορεί ακόμη να αποφεύγουν κοινωνικές καταστάσεις, όπως η έξοδος σε εστιατόρια ή σε φιλικά σπίτια επειδή δεν γνωρίζουν τα συστατικά που περιέχουν τα φαγητἀ. Η κοινωνική απομόνωση ή αποφυγή είναι παράλληλη με τις διατροφικές διαταραχές και μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Η αποφυγή πολλών ειδών τροφής μπορεί τελικά να οδηγήσει σε μειωμένη υγεία από υποσιτισμό, ανεπάρκεια θρεπτικών ουσιών, χαμηλή κατανάλωση ενέργειας σε σύγκριση με τις ανάγκες και στην απώλεια βάρους.

Πώς συμπεριφέρεται ένα ορθορεξικό άτομο;

Ας δούμε λοιπόν πώς συμπεριφέρεται ένα ορθορεξικό άτομο και αν τελικά αυτό είναι σωστό.

• Οι ορθορεκτικοί σκέφτονται την δίαιτα περισσότερο από τρεις ώρες ημερησίως και προγραμματίζουν τα γεύματα τους πολλές μέρες πριν από την κατανάλωσή τους, πράγμα που δεν είναι σωστό, διότι με αυτό το τρόπο το φαγητό τους γίνεται εμμονή
• Η θρεπτική αξία του γεύματος είναι περισσότερο σημαντική από την ευχαρίστηση της κατανάλωσής του, κάτι το οποίο το εκτιμούν πάντοτε πριν από το φαγητό
• Νιώθουν έντονο αίσθημα αυτοπεποίθησης, όταν τρώνε υγιεινά
• Οι ορθορεκτικοί ακολουθούν με θρησκευτική ευλάβεια συγκεκριμένους κανόνες και καμαρώνουν πολύ γι’ αυτό. Πολλές φορές, όσο πιο δύσκολοι οι κανόνες, τόσο μεγαλύτερη ικανοποίηση νιώθουν για την τήρησή τους, παρά το «βαρύ» τίμημα
• Όταν χαλάει η διατροφή τους, επιβάλουν στον εαυτό τους τιμωρίες π.χ. «έφαγα μισό σοκολατάκι και γι’ αυτό την υπόλοιπη ημέρα δεν έφαγα απολύτως τίποτα». Αυτό είναι πολύ αρνητικό γα τον μεταβολισμό του ατόμου και φυσικά για το στομάχι του
• Αυτά τα άτομα εστιάζονται επίσης στην κατανάλωση τροφών που τους κάνει να αισθάνονται καθαροί και υγιές – στο βαθμό που αποφεύγουν τα τρόφιμα με τεχνητά χρώματα, γεύσεις ή συντηρητικά, φυτοφάρμακα, γενετική τροποποίηση, ανθυγιεινά λίπη και προσθήκη ζάχαρης ή αλατιού
• Ένα ορθορεκτικό άτομο γίνεται εξαιρετικά πειθαρχημένο για το τι τρώει, και καταναλώνει μόνο τα τρόφιμα που θεωρεί ότι είναι αγνά και φυσικά
• Τα σκεύη που χρησιμοποιούν πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις όπως μεγάλο βαθμό καθαριότητας και αποστείρωσης
• Η ζωή τους γίνεται μία συνεχόμενη μάχη για να βρουν και να τρώνε μόνο τα σωστά τρόφιμα και να αποφύγουν να φάνε μολυσμένα ή επικίνδυνα τρόφιμα όπως γλυκά, κέικ, πατατάκια, ψωμί και γενικώς πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα
• Αισθήματα ενοχής, αηδίας και ατέλειας θα ακολουθήσουν μετά από οποιαδήποτε απόκλιση από τους κανόνες
• Οι ορθορεκτικοί μπορεί να είναι δύσκολο να απολαμβάνουν τις κοινωνικές πτυχές του φαγητού, όπως να βγουν έξω για δείπνο με φίλους ή ακόμα και την αποδοχή μιας πρόσκλησης σε ένα οικογενειακό γεύμα. Οι αυστηροί κανόνες που περιβάλλουν τα τρόφιμα σημαίνει ότι όλο και περιορίζεται η κατανάλωση φαγητού εκτός σπιτιού
• Ένα ακόμη χαρακτηριστικό τους είναι ότι θυμούνται και περιγράφουν με λεπτομέρειες τις «σωστές» και «υγιεινές» επιλογές τους

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΡΕΞΙΑΣ

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, κάποιοι μπορεί να αρχίσουν να τρώνε πιο υγιεινά για να είναι και οι ίδιοι πιο υγιείς, αλλά με την διαταραχή της ορθορεξίας που συνήθως είναι μια τάση αλλαγής της εμφάνισης, να θέλουν να χάσουν βάρος, να είναι πιο λεπτοί, να αισθανθούν τον έλεγχο, να βελτιώσουν την αυτοεκτίμηση τους ή να θέλουν να αισθάνονται ότι είναι πιο ελκυστικοί ή να υπερηφανεύονται για την ικανότητα τους να ακολουθούν μια τόσο περιοριστική προσέγγιση. Η εμμονή αυτή δίνει τον έλεγχο της σκέψης και της ζωής αυτών των ατόμων στο φαγητό.

Η σχολαστική ανάγνωση των ετικετών, ο προγραμματισμός όλων των γευμάτων και των σνακ, η ικανότητα τους να μην αποκλίνουν από την εκτέλεση αυτού του σχεδίου, μπορεί να γίνει η μόνη τους αντιληπτή απόλαυση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, τίποτα δεν έχει σημασία περισσότερο από την ποιότητα του φαγητού. Ούτε η δουλειά, ούτε οι σχέσεις, ούτε τα εσωτερικά σημάδια (τις ανάγκες) του σώματος δεν είναι πιο σημαντικά από την ποιότητα της τροφής.

Η συνολική εμμονή της κοινωνίας με την υγεία και με το πρώτυπο του ”αδύνατου” παραχώρησαν τη δυνατότητα σε εκείνους που έχουν διατροφική διαταραχή να πιστεύουν ότι αυτό που κάνουν είναι υγιές ή ᾽᾽κανονικό᾽᾽. Ακριβώς επειδή κάτι είναι πολιτιστικός κανόνας δεν σημαίνει ότι είναι και ᾽᾽φυσιολογικό᾽᾽ ή υγιές. Αν αισθάνεστε ένοχοι που δεν γνωρίζετε τα συστατικά του πιάτου σε ένα εστιατόριο ή έπειτα από την κατανάλωσή του έχετε το ίδιο συναίσθημα επανειλημμένα τότε αυτό είναι μία ένδειξη ότι χρειάζεστε υποστήριξη. Το να ακολουθείτε τους κανόνες τροφίμων που δεν είναι ευέλικτοι, δεν είναι ένας σωστός τρόπος ζωής.

Συμπερασματικά

Η ορθορεξία είναι ένα σοβαρό διαταραγμένο πρότυπο διατροφής που μπορεί να έχει σοβαρές ψυχικές και σωματικές συνέπειες για την υγεία και οι άνθρωποι που υποφέρουν από αυτή χρειάζονται επαγγελματική βοήθεια. Η βασική θεραπεία είναι η ψυχοθεραπεία. Για τη καλύτερη πλαισίωση της θεραπείας, ένας διαιτολόγος διατροφολόγος μπορεί να καταρρίψει, λανθασμένες πληροφορίες που μπορεί να πιστεύουν για το τι φαίνεται ένα υγιεινό πρότυπο διατροφής και να τους βοηθήσει να επανεκπαιδευτούν ώστε να βελτιώσουν τη σχέση τους με τη τροφή.