Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) αποτελεί τον πιο συχνό τύπο αρθροπάθειας, με συνολική συχνότητα η οποία ανέρχεται στο 13,1% των ενηλίκων στον Ελληνικό πληθυσμό (1). Χαρακτηρίζεται από προοδευτική φθορά του αρθρικού χόνδρου καθώς και συνοδευόμενη ανάπτυξη νέου οστού και χόνδρου (οστεόφυτα) σε μία ή περισσότερες αρθρώσεις. Η πιο συχνά προσβαλλόμενες αρθρώσεις είναι εκείνες των δαχτύλων, του ισχίου, του γόνατος και της σπονδυλικής στήλης. Τα άτομα με ΟΑ παραπονούνται κυρίως για πόνο, μειωμένη κινητική λειτουργία καθώς και χαμηλότερη ποιότητα ζωής (2). Προς το παρόν, δεν υπάρχει θεραπεία για την ΟΑ, συνεπώς οι διεθνής κλινικές πρακτικές οδηγίες συνιστούν συντηρητική θεραπεία με στόχο τον έλεγχο των συμπτωμάτων καθώς και την πρόληψη περαιτέρω ανάπτυξης.

Η άσκηση αποτελεί την πιο αποτελεσματική, μη φαρμακευτική θεραπεία για τη μείωση του πόνου και τη βελτίωση της κίνησης σε ασθενείς με ΟΑ, ανεξάρτητα από την ηλικία, τη συννοσηρότητα, τη σοβαρότητα του πόνου ή τις κινητικές δυσκολίες (13,14). Παρόλο αυτά, αρκετά συχνά τα άτομα με ΟΑ αποφεύγουν την άσκηση, εξαιτίας του πόνου που αισθάνονται, αλλά και της ανησυχίας τους για περαιτέρω επιβάρυνση των αρθρώσεων ή επιτάχυνσης της ΟΑ.

Ένας ασφαλής, αποτελεσματικός και ευχάριστος τύπος άσκησης είναι οι εξειδικευμένες παρεμβάσεις στο νερό. Ανάλογα με τους στόχους, τις δεξιότητες αλλά και την προτίμηση του εκάστοτε ατόμου, υπάρχει δυνατότητα επιλογής της κατάλληλης εξειδικευμένης παρέμβασης στο νερό. Η επιλογή ή ο συνδυασμός μπορεί να γίνει από μια ποικιλία παραβάσεων όπως η θεραπευτική κολύμβηση, η προσαρμοσμένη κολύμβησης, η υδροθεραπεία, η άσκηση στο νερό, η υδρογυμναστική κ.α., με ατομική αξιολόγηση, από καταρτισμένο σε εξειδικευμένες παρεμβάσεις στο νερό εκπαιδευτή ή θεραπευτή (Πτυχιούχο Προσαρμοσμένης Φυσικής Αγωγής ή Φυσικοθεραπευτή) σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό.

Από έρευνες φαίνεται ότι η παρέμβαση στο νερό είναι περισσότερο ασφαλής και με μικρότερο ρίσκο πτώσεων, συγκριτικά με την άσκηση εκτός νερού (10). Επιπρόσθετα, οι ασθενείς με ΟΑ δείχνουν μεγαλύτερο επίπεδο προσκόλλησης σε προγράμματα στο νερό συγκριτικά με άλλους τύπους άσκησης (11, 12), το οποίο αποτελεί πολύ σημαντικό πλεονέκτημα για τη συνολική και μακροχρόνια πορεία της ΟΑ.

Τα βασικά πλεονεκτήματα των παρεμβάσεων στο νερό για ασθενείς με ΟΑ εστιάζουν στα παρακάτω:

• είναι ιδιαίτερα βοηθητική για άτομα που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο εκγύμνασης καθώς και σε άτομα με παχυσαρκία (6)
• η θερμότητα του νερού βοηθάει στην εξομάλυνση του μυϊκού τόνου, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η κίνηση και να μειώνεται η αίσθηση του πόνου(6,7)
• η άνωση του νερού βοηθά στην μείωση της φόρτισης στις προσβεβλημένες αρθρώσεις (ιδιαίτερα στους γοφούς και τα γόνατα)από το βάρους του σώματος, μειώνοντας τον πόνο, αυξάνοντας το εύρος κίνησης (6,7,8)
• η υδροστατική πίεση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να παρέχει διαβάθμιση αντίστασης με στόχο τη βελτίωση της μυϊκής δύναμης και της αερόβιας ικανότητας (6, 8, 15)
• δεν προ-απαιτείται να γνωρίζει κάποιος κολύμβηση

Αν και ο αριθμός των μελετών που εξετάζει τις παρεμβάσεις στο νερό σε ασθενείς με ΟΑ είναι περιορισμένος, εντούτοις από τα ευρήματα φαίνεται ότι βοηθούν αισθητά στη μείωση του βασικού συμπτώματος του πόνου, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της άσκησης αλλά και μετά το τέλος αυτής (16, 17). Στατιστικά σημαντική διαφορά παρατηρείται επίσης στην ευλυγισία, στην αρθρική δυσκαμψία, στο εύρος κίνησης, στη δύναμη και στην αερόβια ικανότητα (16). Κατά συνέπεια εκτός από τη λειτουργικότητα του ατόμου με ΟΑ, ενισχύεται και η ποιότητας ζωής που σε πολλές περιπτώσεις βάλλεται (3,4,5). Επιπρόσθετα, έρευνες αναφέρουν ότι οι παρεμβάσεις στο νερό μπορούν να προσφέρουν και ψυχολογικά οφέλη, όπως αίσθημα χαλάρωσης, καλύτερη διάθεση και ενίσχυση αυτοπεποίθησης, ενισχύοντας έτσι όχι μόνο το κίνητρο, τη δέσμευση και το αίσθημα αυτό-αποτελεσματικότητας του ατόμου, αλλά και την πορεία της νόσου (18, 19, 20).

Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα, τα υπάρχοντα δεδομένα υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα της εξειδικευμένης παρέμβασης στο νερό σε άτομα με ΟΑ. Ο τελικός σκοπός είναι η συνεισφορά μέσα από την άσκηση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής!