Το μεταβολικό σύνδρομο δεν είναι μια ασθένεια από μόνη της. Είναι μια ομάδα παραγόντων κινδύνου, που όταν αφεθούν χωρίς θεραπεία, αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρδιακών παθήσεων, διαβήτη και εγκεφαλικού.

Μπορεί επίσης να ονομάζεται σύνδρομο Χ ή σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη.

Οι πέντε παράγοντες κινδύνου είναι:

• Μεγάλη περιφέρεια μέσης.
• Υψηλά τριγλυκερίδια.
• Χαμηλή καλή χοληστερίνη (HDL).
• Υπέρταση.
• Υψηλά επίπεδα γλυκόζης νηστείας.

 Το να έχετε έναν από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου δεν σημαίνει ότι έχετε μεταβολικό σύνδρομο. Ωστόσο, το να έχετε ένα θα αυξηθούν οι πιθανότητες σας να αναπτύξετε καρδιαγγειακά νοσήματα. Η ύπαρξη τριών ή περισσότερων από αυτούς τους παράγοντες, διαγνώζεται ως μεταβολικό σύνδρομο και θα αυξήσει τον κίνδυνο επιπλοκών στην υγεία, συμπεριλαμβανομένου των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του διαβήτη τύπου 2.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για μεταβολικό σύνδρομο;

Τα αίτια του μεταβολικού συνδρόμου δεν είναι ξεκάθαρα, αφού πρόκειται για μία ομάδα κινδύνων και όχι για μία και μόνο ασθένεια. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να προκληθεί από πολλά και διαφορετικά αίτια. Τα πιο βασικά είναι:

• Αντίσταση στην ινσουλίνη: Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που βοηθά τον οργανισμό να χρησιμοποιήσει τη γλυκόζη -ένα απλό σάκχαρο από το φαγητό που τρώτε- ως ενέργεια. Σε άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη, η ινσουλίνη δεν λειτουργεί τόσο καλά, με αποτέλεσμα το σώμα να συνεχίζει να παράγει περισσότερη για να αντιμετωπίσει το αυξανόμενο επίπεδο της γλυκόζης. Τελικά, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι στενά συνδεδεμένη με όσους έχουν υπερβολικό βάρος στην περιοχή της κοιλιάς.
• Παχυσαρκία (ιδίως κοιλιακή παχυσαρκία): Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το μεταβολικό σύνδρομο είναι στενά συνδεδεμένο τα τα αυξημένα επίπεδα παχυσαρκίας. Επιπλέον, αν κάποιος έχει πολύ περιττό λίπος στην κοιλιά -σε αντίθεση με άλλα μέρη του σώματος- διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου.
• Ανθυγιεινός τρόπος ζωής: Μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά σε συνδυασμό με μειωμένη σωματική δραστηριότητα παίζουν ρόλο στην εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου.
• Ορμονική ανισορροπία: Οι ορμόνες μπορεί επίσης να παίζουν σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) -μια κατάσταση που επηρεάζει τη γονιμότητα- σχετίζεται τόσο με ορμονικές διαταραχές όσο και με το μεταβολικό σύνδρομο.

Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Hλικία.
• Oικογενειακό ιστορικό μεταβολικού συνδρόμου.
• Δεν κάνετε αρκετή άσκηση.
• Έχοντας αποφρακτική άπνοια ύπνου, χρόνια νεφρική νόσο ή μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
• Διαγνωσμένο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα του μεταβολικού συνδρόμου;

Εάν έχετε μεταβολικό σύνδρομο, μπορεί να μην έχετε συγκεκριμένα συμπτώματα.

• Ένα σημάδι που μπορεί να παρατηρηθεί είναι μια μεγαλύτερη μέση ή ένα σώμα σε σχήμα μήλου.
• Εάν έχετε υψηλό σάκχαρο στο αίμα, μπορεί να παρατηρήσετε συμπτώματα διαβήτη, όπως αυξημένη δίψα, θολή όραση, πονοκεφάλους και κόπωση.
• Εάν έχετε έναν από τους πέντε παράγοντες κινδύνου του μεταβολικού συνδρόμου, μιλήστε με έναν γιατρό για να καθορίσετε εάν πρέπει να υποβληθείτε σε εξετάσεις για τους άλλους.

Πώς γίνεται η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου;

Για τη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου, ένας γιατρός θα χρειαστεί να πραγματοποιήσει πολλές διαφορετικές εξετάσεις. Τα αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων θα χρησιμοποιηθούν για την αναζήτηση τριών ή περισσότερων σημείων της διαταραχής.

Σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές του 2021, οι δοκιμές και τα επίπεδα κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Περιφέρεια μέσης: Για τους άνδρες το όριο είναι τα 100cm και για τις γυναίκες τα 90cm.
  
• Τριγλυκερίδια αίματος νηστείας: Το όριο είναι τα 150mg/dL και πάνω, ενώ παράγοντας κινδύνου θεωρείται και το αν το άτομο ακολουθεί φαρμακευτική αγωγή για την χοληστερίνη.
  
• Επίπεδα χοληστερόλης: Για τους άνδρες το όριο είναι τα 40mg/dL και κάτω, και για τις γυναίκες είναι τα 50mg/dL και κάτω. Επίσης, παράγοντας κινδύνου θεωρείται και σε αυτή την περίπτωση η φαρμακευτική αγωγή για την χοληστερίνη.
• Υπέρταση: Το όριο είναι στα 135/85 mm Hg και πάνω, ενώ παράγοντας κινδύνου είναι και το άν το άτομο ακολουθεί φαρμακευτική αγωγή για την υπέρταση.
• Επίπεδο γλυκόζης νηστείας: Το επίπεδο γλυκόζης “νηστείας” είναι στα 100mg/dL ή πιο πάνω (αντίσταση στην ινσουλίνη) ή λήψη φαρμάκων για τη μείωση του σακχάρου στο αίμα σας.

Μπορεί να έχετε μεταβολικό σύνδρομο εάν τρεις ή περισσότερες από αυτές τις εξετάσεις είναι Θετικές.

Ποια είναι τα αίτια του μεταβολικού συνδρόμου;

 Πιστεύετε ότι το υπερβολικό βάρος στην περιοχή της κοιλιάς μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση λίπους στο συκώτι και στα μυϊκά κύτταρα και αυτό δημουργη φλεγμονωδη ουσιες. Αυτές οι διεργασίες προάγουν την αντοχή στην ινσουλίνη,  δηλαδή τα κύτταρα σταματούν να ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη που κυκλοφορί στο αίμα. Αυτο οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης και επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Εάν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας γίνουν πολύ υψηλά, μπορεί να αναπτύξετε διαβήτη τύπου 2.

Ποιες είναι οι προοπτικές για τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο;

Εάν τα συμπτώματα αντιμετωπιστούν, τα άτομα με μεταβολικό σύνδρομο μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό.

Η κατάσταση μπορεί να αντιστραφεί με απώλεια βάρους ή να αντιμετωπιστεί με συνδυασμό δίαιτας, άσκησης και φαρμακευτικής αγωγής.

Αν και η διαχείριση των συμπτωμάτων θα μειώσει τις επιπλοκές στην υγεία, τα περισσότερα άτομα με αυτή την πάθηση έχουν μακροπρόθεσμο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Εάν εμφανίσετε αυτή την πάθηση, μπορεί να χρειαστεί να παρακολουθείστε από το γιατρό σας για να αποτρέψετε σοβαρά προβλήματα υγείας όπως καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό.

Ποιες είναι οι επιπλοκές του μεταβολικού συνδρόμου;

Οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από το μεταβολικό σύνδρομο είναι συχνά σοβαρές και μακροχρόνιες (χρόνιες).

Περιλαμβάνουν:

• Σκλήρυνση των αρτηριών (αθηροσκλήρωση)
  
• Διαβήτης
• Έμφραγμα
• Νεφρική Νόσος
• Εγκεφαλικό
• Mη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD)
• Pεριφερική αρτηριακή νόσο
• Kαρδιαγγειακή νόσο

Εάν εμφανιστεί διαβήτης, μπορεί να διατρέχετε κίνδυνο για πρόσθετες επιπλοκές υγείας, όπως:

• Οφθαλμική βλάβη (αμφιβληστροειδοπάθεια)
• Νευρική βλάβη (νευροπάθεια)
• Νεφρική Νόσος
• Ακρωτηριασμός άκρων

Πώς αντιμετωπίζεται το μεταβολικό σύνδρομο;

Εάν διαγνωστείτε με μεταβολικό σύνδρομο, ο στόχος της θεραπείας θα είναι η μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης περαιτέρω επιπλοκών στην υγεία σας.

Ένας γιατρός μπορεί να προτείνει:

• Mια υγιής δίαιτα
• Tακτική άσκηση, συμπεριλαμβανομένης της αερόβιας άσκησης ή της προπόνησης με αντίσταση
• Aπώλεια βάρους
• Φαρμακευτική αγωγή
• Μείωση άλλων καρδιαγγειακών κινδύνων, όπως η διακοπή του καπνίσματος

 Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει να χάσετε περίπου το 7 τις εκατό του τρέχοντος βάρους σας και να κάνετε τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας έως έντονης άσκησης 5 έως 7 ημέρες την εβδομάδα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην αναστροφή του συνδρόμου.

Τα φάρμακα για το μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να περιλαμβάνουν

• Φάρμακα για τη ρύθμιση της ινσουλίνης ή τη μείωση του σακχάρου στο αίμα
• Φάρμακα για τη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης
• Φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης
• Χαμηλή δόση ασπιρίνης για τη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού και καρδιακού επεισοδίου

Πώς μπορεί να προληφθεί το μεταβολικό σύνδρομο;

 Η διατήρηση μιας υγιούς περιφέρειας μέσης και η αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα χοληστερόλης μειώνουν τον κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο. Η άσκηση και η απώλεια βάρους μπορούν να βοηθήσουν σε αυτές τις προσπάθειες και να μειώσουν την αντίσταση στην ινσουλίνη.

 Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου με τις ακόλουθες αλλαγές στον τρόπο ζωής:

• Διατροφή: Ακολουθήστε μια υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως. Αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα και αυτά που περιέχουν ζάχαρη και επεξεργασμένους υδατάνθρακες.
  
• Πίνουν νερό: Αποφύγετε τα ζαχαρούχα ποτά και αντικαταστήστε τα με επιλογές μηδενικών θερμίδων όπως νερό και τσάι.
• Άσκηση: Η τακτική σωματική δραστηριότητα θα μειώσει την αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο στο αίμα και τα επίπεδα χοληστερόλης.

 Μιλήστε με έναν γιατρό πριν ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα άσκησης ή πριν αλλάξετε ριζικά τη διατροφή σας. Μπορούν να σας βοηθήσουν να βρείτε μια επιλογή που είναι ασφαλής για εσάς.

 Οι τακτικές φυσικές εξετάσεις μπορεί επίσης να βοηθήσουν στην πρόληψη του μεταβολικού συνδρόμου. Ένας γιατρός μπορεί να μετρήσει την αρτηριακή σας πίεση και να ολοκληρώσει την εξέταση του αίματος. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση της πάθησης στα αρχικά στάδια και η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπλοκών στην υγεία μακροπρόθεσμα.

Συνοψίζοντας

 Το μεταβολικό σύνδρομο αναφέρεται σε μια ομάδα πέντε παραγόντων κινδύνου που μαζί μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα. Εάν έχετε μεταβολικό σύνδρομο, η απώλεια βάρους, η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή και τα φάρμακα μπορεί να σας βοηθήσουν να μειώσετε τον κίνδυνο για σοβαρές επιπλοκές στην υγεία σας.