Η ινσουλίνη είναι μια σημαντική ορμόνη που ελέγχει πολλές σωματικές διεργασίες.  Ωστόσο, τα προβλήματα με αυτήν την ορμόνη βρίσκονται στο επίκεντρο πολλών σύγχρονων παθήσεων.

 Η αντίσταση στην ινσουλίνη, στην οποία τα κύτταρα σας σταματούν να ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη, είναι απίστευτα συχνή. Στην πραγματικότητα, πάνω από το 32,2% του πληθυσμού  μπορεί να έχει αυτήν την πάθηση.

 Ανάλογα με τα διαγνωστικά κριτήρια, ο αριθμός αυτός μπορεί να ανέλθει σε 44% σε γυναίκες με παχυσαρκία και πάνω από 80% σε ορισμένες ομάδες ασθενών. Περίπου το 33% των παιδιών και των εφήβων με παχυσαρκία μπορεί να έχουν επίσης αντίσταση στην ινσουλίνη.

 Ακόμα κι έτσι, απλά αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βελτιώσουν δραματικά αυτή την κατάσταση.

Αυτό το άρθρο εξηγεί όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ινσουλίνη και την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Βασικά στοιχεία για την ινσουλίνη

Η  ινσουλίνη είναι ορμόνη που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος και έχει πρωτεύοντα ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων βοηθώντας στη μεταφορά της γλυκόζης στους ιστούς.

Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι η μειωμένη ικανότητα κυρίως του μυϊκού ιστού, του λιπώδους ιστού και των κυττάρων του ήπατος να ανταποκριθούν στη δράση της ινσουλίνης. Επειδή τα κύτταρα χρειάζονται γλυκόζη για την επιβίωση τους, ο οργανισμός ενος ανθεκτικού στην ινσουλίνη ατόμου ισοσταθμίζει την έλλειψη, παράγοντας επιπλέον ποσότητας της ορμόνης (υπερινσουλιναιμία). Η υπερβολική διέγερση ορισμένων ιστών που έχουν παραμείνει ευαίσθητοι στην ινσουλίνη προκαλεί ανισορροπία μεταξύ γλυκόζης και ινσουλίνης στους ιστούς αυτούς και αυτό χωρίς θεραπεία  μπορεί τελικά να προκαλέσει προβλήματα υγείας.

Αντίσταση Vs ευαισθησίας

Η αντίσταση στην ινσουλίνη και η ευαισθησία στην ινσουλίνη είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Εάν έχετε αντίσταση στην ινσουλίνη, έχετε χαμηλή ευαισθησία στην ινσουλίνη. Αντίθετα, εάν είστε ευαίσθητοι στην ινσουλίνη, έχετε χαμηλή αντίσταση στην ινσουλίνη.

ενώ η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι επιβλαβής για την υγεία σας, η ευαισθησία στην ινσουλίνη είναι ευεργετική.

Αίτια της αντίστασης στην ινσουλίνη.

Στην κυτταρική μεμβράνη των κυττάρων υπάρχει ο ινσουλινικός υποδοχέας ο οποίος αναγνωρίζει, δεσμεύει και μεταβιβάζει τη δράση της ινσουλίνης. Οποιαδήποτε διαταραχή στη λειτουργία του, έχει σαν αποτέλεσμα την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Η διαταραχή αυτή μπορεί να οφείλεται :

1. Αυξημένη κυκλοφορία ελεύθερων λιπαρών οξέων:  Πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι οι υψηλές ποσότητες ελεύθερων λιπαρών οξέων στο αίμα σας, αναγκάζουν τα κύτταρα να σταματήσουν να ανταποκρίνονται σωστά στην ινσουλίνη.

 Η κύρια αιτία των αυξημένων ελεύθερων λιπαρών οξέων είναι η κατανάλωση πάρα πολλών θερμίδων και η μεταφορά υπερβολικού σωματικού λίπους. Στην πραγματικότητα, η υπερκατανάλωση τροφής, η αύξηση βάρους και η παχυσαρκία συνδέονται στενά με την αντίσταση στην ινσουλίνη.

 Το σπλαχνικό λίπος, το επικίνδυνο λίπος της κοιλιάς που συσσωρεύεται γύρω από τα όργανά σας, μπορεί να απελευθερώσει πολλά ελεύθερα λιπαρά οξέα στο αίμα σας, καθώς και φλεγμονώδεις ορμόνες που οδηγούν στην αντίσταση στην ινσουλίνη.

 Αν και αυτή η πάθηση είναι πιο συχνή σε άτομα με υπερβολικό βάρος, τα άτομα με χαμηλό ή κανονικό βάρος είναι επίσης ευαίσθητα.

2. Ορμονικοί ανταγωνιστές της ινσουλίνης ( αυξητική ορμόνη,  γλυκαγόνη, κορτιζόλη και επινεφρίνη).

3. Άλλες πιθανές αιτίες αντίστασης στην ινσουλίνη περιλαμβάνουν:

• Φρουκτόζη: Η υψηλή πρόσληψη φρουκτόζης (από προστιθέμενη ζάχαρη, όχι από φρούτα) έχει συνδεθεί με αντίσταση στην ινσουλίνη τόσο σε αρουραίους όσο και σε ανθρώπους .
• Φλεγμονή: Το αυξημένο οξειδωτικό στρες και η φλεγμονή στο σώμα σας μπορεί να οδηγήσουν σε αυτήν την κατάσταση.
• Αδράνεια: Η σωματική δραστηριότητα αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ενώ η αδράνεια προκαλεί αντίσταση στην ινσουλίνη .
• Μικροβίωση του εντέρου: Τα στοιχεία δείχνουν ότι μια διαταραχή στο βακτηριακό περιβάλλον στο έντερό σας μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή που επιδεινώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και άλλα μεταβολικά προβλήματα.

Επιπλέον, διάφοροι γενετικοί και κοινωνικοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν. Οι μαύροι, οι ισπανόφωνοι και οι ασιάτες διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο.

Ενδείξεις και συμπτώματα

Η αντίσταση στην ινσουλίνη δεν συνοδεύεται σε αρχικό στάδιο από σαφή συμπτώματα. Μπορεί ένα άτομο να έχει αναπτύξει αντίσταση στην ινσουλίνη για χρόνια και να μην το έχει αντιληφθεί εάν δεν έχει κάνει εξετάσεις για τον έλεγχο των επιπέδων του σακχάρου.

Πώς μπορεί λοιπόν να καταλάβει κανείς ότι κινδυνεύει;

Μία από τις πρώτες και πιο εμφανείς ενδείξεις της αντίστασης στην ινσουλίνη είναι η αύξηση του βάρους, κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε δυσκολία συγκέντρωσης, άνοδο της αρτηριακής πίεσης, τριχόπτωση (στις γυναίκες), κρίσεις ακμής ή πρήξιμο στους αστραγάλους.

Έχει παρατηρηθεί ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη συνοδεύεται σε ορισμένες περιπτώσεις από αλλοίωση στην όψη του δέρματος, με την εμφάνιση σκουρόχρωμων κηλίδων στον αυχένα, τη βουβωνική χώρα και/ή τις μασχάλες. Η πάθηση αυτή ονομάζεται μελανίζουσα ακάνθωση.

Τέλος, εάν η αντίσταση στην ινσουλίνη έχει οδηγήσει σε διαβήτη, τότε εκδηλώνεται συνήθως έντονη δίψα, συχνουρία, μούδιασμα στα χέρια ή στα πόδια και επίμονη κόπωση.

Διάγνωση

Ο γιατρός σας μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες μεθόδους για να καθορίσει εάν είστε ανθεκτικοί στην ινσουλίνη. Για παράδειγμα, τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης νηστείας είναι ισχυροί δείκτες αυτής της κατάστασης.

• Μια αρκετά ακριβής εξέταση που ονομάζεται HOMA-IR εκτιμά την αντίσταση στην ινσουλίνη από τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα σας.
• Υπάρχουν επίσης τρόποι για να μετρήσετε τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα πιο άμεσα, όπως ένα τεστ ανοχής γλυκόζης από το στόμα — αλλά αυτό διαρκεί αρκετές ώρες.

 Ο κίνδυνος αντίστασης στην ινσουλίνη αυξάνεται πολύ εάν έχετε υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία, ειδικά εάν έχετε μεγάλες ποσότητες λίπους στην κοιλιά. Μια δερματική πάθηση που ονομάζεται μελανίζουσα ακάνθωση (acanthosis nigricans), η οποία περιλαμβάνει σκούρες κηλίδες στο δέρμα σας, μπορεί επίσης να υποδεικνύει αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ύπαρξη χαμηλών επιπέδων HDL (καλής) χοληστερόλης και υψηλά τριγλυκερίδια στο αίμα είναι δύο άλλοι δείκτες που συνδέονται ισχυρά με αυτήν την κατάσταση (3 Αξιόπιστη πηγή).

Επιβαρυντικές επίδραση στην υγεία

 Η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα δύο πολύ κοινών καταστάσεων – του μεταβολικού συνδρόμου και του διαβήτη τύπου 2.

• Μεταβολικό σύνδρομο: Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια ομάδα παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με διαβήτη τύπου 2, καρδιακές παθήσεις και άλλα προβλήματα. Μερικές φορές ονομάζεται σύνδρομο αντίστασης στην ινσουλίνη, καθώς συνδέεται στενά με αυτήν την πάθηση. Τα συμπτώματά του περιλαμβάνουν υψηλά τριγλυκερίδια αίματος, αρτηριακή πίεση, κοιλιακό λίπος και σάκχαρο στο αίμα, καθώς και χαμηλά επίπεδα HDL (καλή) χοληστερόλη.
• Kαρδιαγγειακά νοσήματα: Η αντίσταση στην ινσουλίνη συνδέεται στενά με την καρδιακή νόσο, η οποία είναι η κύρια αιτία θανάτου σε όλο τον κόσμο. Στην πραγματικότητα, τα άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη ή μεταβολικό σύνδρομο έχουν έως και 93% μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής νόσου.
• Άλλες ασθένειες: Πολλές άλλες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της μη αλκοολικής λιπώδους ηπατικής νόσου (NAFLD), του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), της νόσου του Αλτσχάιμερ και του καρκίνου, συνδέονται επίσης με την αντίσταση στην ινσουλίνη .
• Καταθλιψη: H αντίσταση στην ινσουλίνη έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (MDD).

Τρόποι μείωσης της αντίστασης στην ινσουλίνη

Είναι αρκετά εύκολο να μειωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη. Είναι ενδιαφέρον ότι συχνά μπορείτε να αντιστρέψετε εντελώς αυτήν την κατάσταση αλλάζοντας τον τρόπο ζωής σας με τους ακόλουθους τρόπους:

• Άσκηση: Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να είναι ο πιο εύκολος τρόπος βελτίωσης της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και τα αποτελέσματά του είναι σχεδόν άμεσα.
• Χάστε λίπος από την κοιλιά: Είναι σημαντικό να στοχεύσετε το λίπος που συσσωρεύεται γύρω από τα κύρια όργανά, μέσω της άσκησης και άλλων μεθόδων.
• Σταμάτα το κάπνισμα: Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει αντίσταση στην ινσουλίνη, επομένως η διακοπή του καπνίσματος θα πρέπει να βοηθήσει.
• Μειώστε την πρόσληψη ζάχαρης: Προσπαθήστε να μειώσετε την πρόσληψη πρόσθετων σακχάρων, ειδικά από ποτά με ζάχαρη.
• Τρώτε καλά: Ακολουθήστε μια διατροφή που βασίζεται κυρίως σε ολόκληρα, μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Συμπεριλάβετε ξηρούς καρπούς και λιπαρά ψάρια.
• Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα: Αυτά τα λίπη μπορεί να μειώσουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, καθώς και να μειώσουν τα τριγλυκερίδια στο αίμα.
• Συμπληρώματα: Η βερβερίνη μπορεί να ενισχύσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και να μειώσει το σάκχαρο στο αίμα. Τα συμπληρώματα μαγνησίου μπορεί επίσης να είναι χρήσιμα.
• Υπνος: Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι ο κακός ύπνος προκαλεί αντίσταση στην ινσουλίνη, επομένως η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου θα πρέπει να βοηθήσει.
• Μειώστε το άγχος: Προσπαθήστε να διαχειριστείτε τα επίπεδα του άγχους σας, εάν κατακλύζεστε εύκολα. Ο διαλογισμός μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμος .
• Δωρίστε αίμα: Τα υψηλά επίπεδα σιδήρου στο αίμα σας συνδέονται με την αντίσταση στην ινσουλίνη. Για τους άνδρες και τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, η αιμοδοσία μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
• Διαλείπουσα νηστεία: Η παρακολούθηση αυτού του διατροφικού μοτίβου μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
  

 Οι περισσότερες από τις συνήθειες αυτής της λίστας τυχαίνει επίσης να συνδέονται με την καλή υγεία, την αυξιση τις διάρκεια ζωής και την προστασία από ασθένειες.

 Τούτου λεχθέντος, είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας σχετικά με τις επιλογές σας, καθώς διάφορες ιατρικές θεραπείες μπορούν επίσης να είναι αποτελεσματικές.

Δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων

 Συγκεκριμένα, οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων μπορεί να καταπολεμήσουν το μεταβολικό σύνδρομο και τον διαβήτη τύπου 2 — και αυτό οφείλεται εν μέρει στη μειωμένη αντίσταση στην ινσουλίνη.

 Ωστόσο, όταν η πρόσληψη υδατανθράκων είναι πολύ χαμηλή, όπως σε μια κετογονική δίαιτα, το σώμα σας μπορεί να προκαλέσει μια ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη για να εξοικονομήσει σάκχαρο στο αίμα για τον εγκέφαλό σας.

  Αυτό ονομάζεται φυσιολογική αντίσταση στην ινσουλίνη και δεν είναι επιβλαβές.

Συνοψίζοντας 

  Η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να είναι ένας από τους βασικούς μοχλούς πολλών —αν όχι των περισσότερων— των σημερινών χρόνιων ασθενειών.

  Ωστόσο, μπορείτε να βελτιώσετε αυτή την κατάσταση με απλά μέτρα τρόπου ζωής, όπως η απώλεια λίπους, η κατανάλωση υγιεινών τροφίμων και η άσκηση.

  Η πρόληψη της αντίστασης στην ινσουλίνη μπορεί να είναι ένας από τους πιο ισχυρούς συμμάχους για μακροβιότερη, καλύτερη και πιο υγιή ζωή.