Τι κοινό έχει η σάουνα, τα κρύα ντους αλλά και η άσκηση ή κάποιες άλλες δραστηριότητες; Συνιστούν έκθεση σε ήπιο επαναλαμβανόμενο στρες, που μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε καλύτερα το χρόνιο στρες.
Έχει ποτέ περάσει από το μυαλό σας ότι το κλειδί για να διαχειριστούμε το στρες που μας ταλαιπωρεί τα τελευταία χρόνια μπορεί να είναι ακριβώς η ήπια επαναλαμβανόμενη έκθεσή μας σε έναν στρεσογόνο παράγοντα;
Ήδη από το 2009, ο Dr Suresh Rattan από το Τμήμα Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Aarhus στη Δανία είχε μιλήσει για το «φαινόμενο της όρμησης» («hormesis»). Σύμφωνα με αυτό, η έκθεσή μας σε μικρές δόσεις στρες μπορεί να μας ωφελήσει και να καλλιεργήσει την ικανότητά μας να διαχειριστούμε το χρόνιο στρες που επηρεάζει αρνητικά την υγεία μας.
Όπως είχε πει παλιότερα σε συνέντευξή του, «όταν έντονο και συνεχές στρες μάς επιβάλλεται, τότε δεν υπάρχει περίοδος ανάκαμψης και αυτό είναι κακό για τον οργανισμό. Υπάρχουν όμως άλλοι τύποι στρες, που επιλέγουμε να επιβάλλουμε στον εαυτό μας και μας ωφελούν».
Ο ίδιος απαριθμεί μια σειρά από παράγοντες που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία, με πρώτο και κύριο την τακτική άσκηση, όπως η διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης (HIIT), που κάνει τους καρδιακούς παλμούς μας να ανεβοκατεβαίνουν. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και άλλοι στρεσογόνοι παράγοντες, όπως η έκθεσή μας στη ζέστη (π.χ. όταν μπαίνουμε σε μια σάουνα), η έκθεση στο κρύο (π.χ. όταν κάνουμε ντους με κρύο νερό ή βουτιές σε παγωμένα νερά, όπως ο Δανός Wim Hof, γνωστός ως Iceman), ο περιορισμός θερμίδων, μια απαιτητική πνευματική εργασία.
Όπως εξηγεί ο Rattan, μετά από κάτι τέτοιο υπάρχει περίοδος επαναφοράς σε ηρεμία και τότε αποκομίζουμε τα οφέλη, που δεν σχετίζονται μόνο με τους μυς αλλά και με το μυαλό και τη διάθεσή μας.
«Το “φαινόμενο της όρμησης” μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το συναισθηματικό στρες. Οι πρακτικές που εφαρμόζονται αυξάνουν για σύντομο διάστημα τη βιολογική αντίδραση του στρες, που στη συνέχεια ακολουθείται από τη φάση της ανάκαμψης», λέει η Elissa Epel, καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.
Αυτές οι σύντομες περίοδοι στρες προκαλούν «σοκ» στα συστήματά μας σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο, αναγκάζοντας έτσι το σώμα μας να προσαρμοστεί στις δύσκολες συνθήκες και να αποκαταστήσει την ισορροπία του.
Τι χρειάζεται να προσέχουμε
Οι δραστηριότητες που προκαλούν αυτό το ωφέλιμο ήπιο επαναλαμβανόμενο στρες μπορεί να μην ενδείκνυνται για όλους. Για παράδειγμα, η διαλειμματική νηστεία δεν είναι κατάλληλη για αρκετές ομάδες πληθυσμού, ενώ στην ιστοσελίδα του ο Wim Hof προειδοποιεί ότι η μέθοδος δεν συνιστάται σε εγκύους, άτομα που λαμβάνουν αντιυπερτασική αγωγή κ.ά.
Φυσικά, η έκθεσή μας στους παράγοντες αυτούς πρέπει να είναι σύντομη. Μελέτη στο περιοδικό JAMA Internal Medicine, με στοιχεία που αφορούσαν τη χρήση σάουνας από 2.300 μεσήλικες Φινλανδούς, έδειξε ότι εκείνοι που έκαναν 20 λεπτά σάουνα, δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, είχαν 23% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιαγγειακή νόσο κατά τη διάρκεια της μελέτης σε σχέση με εκείνους που έκαναν σάουνα μία φορά την εβδομάδα.
Ο Hof συνιστά ένα καθημερινό κρύο ντους, ξεκινώντας με όσο χρόνο μπορείτε, ίσως 15 δευτερόλεπτα και αυξάνοντας σταδιακά τη διάρκεια σε 30 δευτερόλεπτα και τελικά σε όσο κρατάει το ντους. Όσον αφορά την άσκηση, πρέπει να κινούμαστε με αρκετή ένταση, ώστε να μπορούμε να μιλήσουμε, αλλά όχι να τραγουδήσουμε.
