Τι είναι η οστεοαρθρίτιδα και σε ποιους εμφανίζεται?
Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας (WHO) ως οστεοαρθρίτιδα ή αρθρίτιδα χαρακτηρίζεται η χρόνια πάθηση κατά την οποία υπάρχει σταδιακή και μη αναστρέψιμη φθορά στις αρθρικές επιφάνειες των οστών που σχηματίζουν σημαντικές αρθρώσεις του σώματος. Η φθορά είναι εμφανής στον αρθρικό χόνδρο που περιβάλλει τα οστά και έχει στάδια σοβαρότητας. Συνήθως επηρεάζει τις αρθρώσεις που δέχονται την μεγαλύτερη επιβάρυνση και υπέρχρηση όπως τα γόνατα, τα ισχία, η μέση και οι αρθρώσεις των δακτύλων και του ώμου. Πιο συχνά εμφανίζεται στα γόνατα και τον ώμο, αλλά η πιο σοβαρή μορφή εντοπίζεται στην μέση. Όπου και παρουσιάζεται ο περισσότερος πόνος.
Προσβάλει συνήθως ανθρώπους άνω των 60 ετών και αποτελεί έναν από τους συχνότερους παράγοντες μείωσης της φυσικής δραστηριότητας σε ηλικιωμένους. Αν και σπάνια, μπορεί να προσβάλει και νεότερους ανθρώπους οι οποίοι ήταν εκτεθειμένοι σε συνεχόμενες φορτίσεις συγκεκριμένων αρθρώσεων (λόγω εργασίας, αθλητές) ή λόγω προηγούμενου σοβαρού τραυματισμού όπως η ρήξη μηνίσκων (και η αφαίρεσή τους με χειρουργείο) ή εξάρθρωση του ώμου.
Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να τονίσουμε την διαφορά της πάθησης από την ρευματοειδή αρθρίτιδα η οποία είναι ιδιοπαθούς φύσης και δεν εξαρτάται από την επιβάρυνση που έχει δεχθεί μία άρθρωση, όπως στην περίπτωση της οστεοαρθρίτιδας. Επίσης μπορεί να προσβάλει άτομα οποιασδήποτε ηλικίας.
Ποια είναι τα συμπτώματα και η διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας;
Τα συμπτώματα συνήθως είναι από ελαφρύ έως έντονο αίσθημα «καψίματος» στην περιοχή της άρθρωσης και δυσκαμψία. Τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα μετά από επιβάρυνση της άρθρωσης και μπορεί να διατηρηθούν πολλές ώρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχει ελαφριά μείωση του εύρους κίνησης αλλά δεν είναι σπάνιο, ο πόνος να αναγκάζει σε ακινησία του σημείου τον ασθενή μέχρι να μειωθεί η ένταση των συμπτωμάτων.
Η διάγνωση για την οστεοαρθρίτιδα συνήθως γίνεται μέσω της πρακτικής εξέτασης από ορθοπεδικό. Βοηθητική μπορεί να είναι μία απεικονιστική εξέταση όπως η ακτινογραφία και η μαγνητική για να φανεί το μέγεθος της βλάβης και να αποκλειστούν άλλες αιτίες των συμπτωμάτων.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Οι επιδημιολογικές μελέτες μας δείχνουν ότι ο πιο κρίσιμος παράγοντας εμφάνισης είναι η ηλικία. Όσο πιο μεγάλος είσαι, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες. Επιπρόσθετα, παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι το υπερβολικό σωματικό βάρος, οι σωματικές εργασίες μεγάλης και συνεχόμενης επιβάρυνσης (πχ. αγροτικές εργασίες) και η ύπαρξη προηγούμενου τραυματισμού.
Οι παράγοντες που επιδρούν χωρίζονται σε 2 κατηγορίες. Σε αυτούς που δεν μπορεί κάποιος να αλλάξει, όπως η ηλικία, τα γονίδια και η ύπαρξη τραυματισμού, και σε αυτούς που μπορεί να αλλάξει τροποποιώντας της συνήθειές του. Αποφυγή επιβαρυντικών εργασιών ή τροποποίηση του τρόπου που γίνονται, η σωστή διατροφή, η ξεκούραση και η συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης.
Να σημειωθεί ότι μετά από ενδελεχή μελέτη της βιβλιογραφίας δεν διαπιστώνεται ότι η άσκηση αποτελεί εκλυτικό παράγοντα της οστεοαρθρίτιδας. Όποιος γυμνάζεται συστηματικά, ήπια ή έντονα, δεν διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης. Ειδικά αν τηρεί τους κανόνες σωστής γυμναστικής. Υπάρχει ένα μικρό ερωτηματικό για τον πρωταθλητισμό σε ορισμένα αθλήματα, αλλά δεν μπορεί να βγει ξεκάθαρο συμπέρασμα.
Ποια είναι τα οφέλη της άσκησης σε άτομα με οστεοαρθρίτιδα;
Η εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας, όπως αναφέρθηκε σχετίζεται σημαντικά με την μείωση της φυσικής δραστηριότητας σε άτομα που ταλαιπωρούνται από αυτήν. Όπως όμως η άσκηση είναι χρήσιμη για τον γενικό πληθυσμό, έτσι και για κάποιον που πάσχει από οστεοαρθρίτιδα τα οφέλη είναι πολλά.
Αν κάποιος που πάσχει από οστεοαρθρίτιδα ξεκινήσει ένα κατάλληλο συνδυαστικό πρόγραμμα αντοχής και ενδυνάμωσης θα μπορεί να απολαύσει και αυτός αυξημένη δύναμη και αντοχή, καλύτερη λειτουργική ικανότητα, βελτιωμένη γνωστική λειτουργία, καλύτερο έλεγχο σωματικού βάρους, μείωση κινδύνου εμφάνισης χρόνιων παθήσεων (όπως παχυσαρκία, καρκίνο του παχέος εντέρου, στεφανιαία νόσο, οστεοπόρωσης κλπ), βελτιωμένη ψυχολογία και βελτίωση δεικτών υγείας όπως (χοληστερίνη αίματος, αρτηριακή πίεση, σάκχαρο αίματος). Σημαντικό ρόλο παίζει και στην πρόληψη εμφάνισης της νόσου, γεγονός μείζονος σημασίας.
Τα παραπάνω αποτελούν γενικά οφέλη που θα έχει ένα άτομο αν γυμνάζεται συστηματικά. Στην περίπτωση ενός ασθενή με οστεοαρθρίτιδα υπάρχουν και κάποια εξειδικευμένα οφέλη.
- Μείωση της έντασης των συμπτωμάτων. Συγκεκριμένα, μείωση και της έντασης και της διάρκειας των «οξέων φάσεων»
- Αύξηση της λειτουργικής ικανότητας. Μεγαλύτερη ευκολία σε καθημερινές εργασίες και μείωση του πόνου κατά την διάρκειά τους αλλά και μετά το τέλος των δραστηριοτήτων
- Βελτίωση του εύρους κίνησης των προσβεβλημένων αρθρώσεων.
- Βελτίωσης της διάθεσης και της ποιότητας ζωής. Αυτό συμβαίνει διότι αυξάνεται η αίσθηση επάρκειας, δηλαδή ότι είσαι ικανός να φέρεις εις πέρας εργασίες και δραστηριότητες με μειωμένα συμπτώματα και έχει βρεθεί μετά από την συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων από ασθενείς.
- Βελτίωση ισορροπίας και νευρομυικού συντονισμού. Πολύ σημαντικό για τον καλύτερο έλεγχο του σώματος και την αποφυγή τραυματισμών
- Μείωση χρήσης φαρμάκων. Όπως αναφέρθηκε η μείωση της έντασης των συμπτωμάτων που προσφέρει η άσκηση, μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη λήψη παυσίπονων. Δεν θα πρέπει βέβαια να τροποποιείτε η φαρμακευτική θεραπεία χωρίς την συγκατάθεση του ιατρού.
Γυμναστική και οστεοαρθρίτιδα: Τι να προσέχω;
Η γυμναστική όπως αναφέρθηκε πέρα από γενικά οφέλη σε έναν πάσχων, έχει και θεραπευτική επίδραση. Για να αποκτήσει κάποιος τα θετικά χωρίς να κινδυνέψει με τραυματισμό θέλει ένα πολύ μεθοδικό και εξειδικευμένο πρόγραμμα γυμναστικής.
Εξάλλου ο πιο συχνός φόβος που αποτρέπει ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα από προγράμματα άσκησης, είναι η επιβάρυνση της ήδη υπάρχουσας κατάστασης. Για να γυμναστείς λοιπόν με ασφάλεια είναι χρήσιμο να ακολουθήσεις τις παρακάτω οδηγίες. Σημειώνεται ότι μια παρέμβαση μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα σε κάποιον άλλο. Επίσης ανάλογα τις αρθρώσεις που υπάρχει το πρόβλημα διαφοροποιείται ανάλογα και το πρόγραμμα. Δεν υπάρχει μια συνταγή που λύνει όλα τα προβλήματα. Απαιτείται εξατομίκευση.
Οι σχετικοί αθλητικοί και ιατρικοί οργανισμοί (ACSM, NASM, WHO) τονίζουν ότι για να υπάρχουν οφέλη στην υγεία την αντοχή και την δύναμη πρέπει να εκτελείται τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως ήπια-μέτρια αερόβια άσκηση (όπως περπάτημα, ποδήλατο, κολύμβηση) και 2-3 φορές πρόγραμμα ενδυνάμωσης για τις βασικές μυϊκές ομάδες, από 20 έως 50 λεπτά.
Τι αρχές πρέπει να τηρείς όταν γυμνάζεσαι ενώ έχεις οστεοαρθρίτιδα
Η γυμναστική όπως αναφέρθηκε πέρα από γενικά οφέλη σε έναν πάσχων, έχει και θεραπευτική επίδραση. Για να αποκτήσει κάποιος τα θετικά χωρίς να κινδυνέψει με τραυματισμό θέλει ένα πολύ μεθοδικό και εξειδικευμένο πρόγραμμα γυμναστικής. Εξάλλου ο πιο συχνός φόβος που αποτρέπει ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα από προγράμματα άσκησης, είναι η επιβάρυνση της ήδη υπάρχουσας κατάστασης. Για να γυμναστείς λοιπόν με ασφάλεια είναι χρήσιμο να ακολουθήσεις τις παρακάτω οδηγίες. Σημειώνεται ότι μια παρέμβαση μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα σε κάποιον άλλο. Επίσης ανάλογα τις αρθρώσεις που υ%8
