Η ραβδομυόλυση  συμβαίνει όταν οι ραβδωτές μυϊκές ίνες διαρρηγνύονται, απελευθερώνοντας το περιεχόμενό τους στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες που μπορεί να απαιτήσουν νοσηλεία, ενώ μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και το θάνατο.

Η ραβδομυόλυση μπορεί να προκύψει από μια ποικιλία καταστάσεων όπως: 

• Χειρουργική επέμβαση.
• Τραυματισμός μυών.
• Εγκαύματα.
• Ηλεκτροπληξία.
• Δηλητηρίαση.
• Κατάχρηση ναρκωτικών και αλκοόλ.
• Διαταραχές μεταβολισμού λιπών/ υδατανθράκων.
• Παθήσεις όπως διαβητική κετοξέωση, υποθυρεοειδισμός, διαταραχές ηλεκτρολυτών.
• Γενετικές παθήσεις όπως ανεπάρκεια καρνιτίνης, μυική δυστροφία.
• Φάρμακα όπως ανιβιοτικά (κυκλοσπορίνη, ερυθρομυκίνη), στατίνες για τη μείωση της χοληστερόλης, (αμφεταμίνες, κολχικίνη).
• Θερμική εξάντληση.
• Άσκηση ή έντονη φυσική δραστηριότητα.

 Όταν η άσκηση ή έντονη φυσική δραστηριότητα  πυροδοτεί τη διαταραχή, την ονομάζουμε ραβδομυόλυση λόγω καταπόνησης ή ραβδομυόλυση που προκαλείται από άσκηση (Kim et al. 2016). Ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η ραβδομυόλυση λόγω καταπόνησης έχει ανωδική τάση (Knafl et al. 2018), αν και δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα πόσο συχνά συμβαίνει.

 Είναι πολύ σοβαροί οι κίνδυνοι στην υγεία από την ραβδομυόλυση λόγω καταπόνησης  και πρέπει να το λαμβάνεται υπόψη τόσο από τους επαγγελματίες  φυσικής κατάστασης όσο και από τους ασκούμενους. Μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτή την διαταραχή αντιμετωπίζουν οι αθλητές και λάτρεις της φυσικής κατάστασης που ασχολούνται με άσκηση υψηλής έντασης, εντούτις συμβαίνει και σε αρχάριους ή άτομα που δοκιμάζουν μια δραστηριότητα για πρώτη φορά. Η κατανόηση των αιτιών, τα συμπτώματα και οι τεχνικές για την πρόληψη για αυτή τη διαταραχή έχουν μεγάλη σημασία ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες επιπτώσεις στην υγεία των ασκούμενων. Η σύντομη επισκόπηση που ακολουθεί θα σας δώσει της βασικές πληροφορίες.

Ατίες της ραβδομυόλυσης λόγω καταπόνησης

 Η ραβδομυόλυση λόγω καταπόνησης συνήθως παρατηρείται μετά από την συμμετοχή σε ασκήσεις ή δραστηριότητα μεγάλου όγκου (ψηλού φορτίου ή/και πολλών επανάληψεων), έντονης ή άγνωστης δραστηριότητας. Η άσκηση στη ζέστη και η ώθηση πέρα ​​από τις φυσικές ικανότητες κάποιου μπορεί να παίξει επίσης ρόλο στην πρόκλιση της ραβδομυόλυσης λόγω καταπόνησης.

 Ο βιοχημικός μηχανισμός της ραβδομυόλυσης κατά την άσκηση δεν είναι πλήρως κατανοητός (Kim et al. 2016). Θεωρείται ότι η έντονη δραστηριότητα μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να αναπληρωθεί. Αυτό προκαλεί απορύθμιση της κυτταρικής συγκέντρωσης νατρίου, καλίου και ασβεστίου και αύξηση της παραγωγής ελεύθερων ριζών. Τελικά, αυτό οδηγεί σε καταστροφή της κυτταρικής μεμβράνης, επιτρέποντας στα κυτταρικά συστατικά να εισέλθουν στο αίμα.

Συμπτώματα ραβδομυόλυση λόγω καταπόνησης

Οι επαγγελματίες της φυσικής κατάστασης δεν πρέπει να υποτιμούν τους κινδύνους της ραβδομυόλυσης, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει πολλές επικίνδυνες καταστάσεις και συμπτώματα:

• Καρδιακή αρρυθμία ή καρδιακή προσβολή
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Αυξημένα ηπατικά ένζυμα
• Οίδημα και μώλωπες
• Έντονος μυϊκός πόνος μυϊκή αδυναμία
• Κόκκινα/καφέ ούρα

Κόκκινα/καφέ ούρα

 Μπορεί να έχετε ακούσει για ένα απο τα βασικότερα συμπτώματα της ραβδομυόλυσης λόγω καταπόνησης (τα σκουρόχρωμα ούρα), που συχνά περιγράφονται σαν παγωμένο τσάι. Η αλλαγή χρώματος συμβαίνει επειδή υψηλά επίπεδα μυοσφαιρίνης  εισέρχονται στα ούρα κατά τη διαδικασία φιλτραρίσματος του αίματος απο τα νεφρά.

Η υπερβολική μυοσφαιρίνη είναι τοξική για τα νεφρά και μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια. Πράγματι, μερικοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν αιμοκάθαρση ώστε να προστατευτούν από νεφρική βλάβη. Σημειώστε ότι τα σκουρόχρωμα ούρα είναι το πιο γνωστό σύμπτωμα της ραβδομυόλυσης, αλλά δεν παρουσιάζεται σε όλους του ασθενείς.

Μυϊκό Οίδημα

 Πολλοί άνθρωποι με ραβδομυόλυση αναφέρουν πρήξιμο των μυών που χρησιμοποιήθηκαν στη δραστηριότητα που έκαναν. Ο ιατρικός όρος είναι σύνδρομο διαμερίσματος, το οποίο προκύπτει από την αυξημένη πίεση υγρού μέσα στους μύες μετά από τραυματισμό τους ή σωματικό τραύμα (το οποίο μπορεί να προκληθεί από υπερένταση). Αυτό το πρήξιμο δεν μοιάζει με τον προσωρινό «pump» που αναζητούν ορισμένοι αθλητές του γυμναστηρίου μετά την άσκηση.

Το σύνδρομο διαμερίσματος είναι σοβαρό και επώδυνο γιατί μπορεί να διακόψει την παροχή αίματος στους μύες. Μπορεί επίσης να προκαλέσει μυϊκή αδυναμία και αδυναμία κάμψης ή επέκτασης των άκρων. Μερικοί άνθρωποι ανέφεραν ότι δεν μπορούν να χωρέσουν στα ρούχα τους λόγω του πρηξίματος. Μερικές φορές, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για την ανακούφιση της πίεσης.

Συχνότητα εμφάνισης

Η συχνότητα εμφάνισης της ραβδομυόλυσης στον γενικό πληθυσμό δεν είναι γνωστή. Τα περισσότερα περιστατικά δεν καταγράφονται από τους κλινικούς γιατρούς. Μερικά άτομα που αναπτύσσουν την διαταρχή δεν πηγαίνουν ποτέ στο γιατρό η στο νοσοκομείο, μειώνοντας περαιτέρω τον αριθμό των περιπτώσεων που καταγράφονται.

 Οι βιβλιογραφικές επισκοπήσεις για την Αμερική αναφέρουν 26.000 περιπτώσεις κάθε χρόνο από όλες τις αιτίες ραβδομυόλυσης, πολλές από τις οποίες αποδίδονται στην άσκηση (Sauret, Marinides & Wang 2002). Δυστυχώς, αυτές οι στατιστικές χρονολογούνται στη δεκαετία του 1990. Πιο πρόσφατα δεδομένα σχετικά με τον επιπολασμό της ραβδομυόλυσης που προκαλείται από την άσκηση στο γενικό πληθυσμό δεν μπόρεσαν να εντοπιστούν.

Προφίλ Ασθενών 

Πολλά από αυτά που γνωρίζουμε για την ραβδομυόλυση που προκαλείται από την άσκηση, προέρχονται από αναφορές στην Αμερική που αφορούν εισαγωγές στα νοσοκομεία. Αυτές οι αναφορές έχουν καταδείξει ότι η ραβδομυόλυση παρουσιάζεται σε πολλές διαφορετικές ομάδες αθλουμένων:

• Μαραθωνοδρόμοι
• Μαθητές δημοτικού
• Δόκιμοι της αστυνομικής σχολής
• Στρατιώτες στην εκπαίδευση
• Πεζοπόροι
• Bodybuilders
• Γυμναστές και Παλαιστές γυμνασιακού επιπέδου 
• Συμμετέχοντες στα ομαδικά προγράμματα στο γυμναστήριο 
• Κολυμβητές κολλεγιακού επιπέδου
• Άτομα που ασχολούνταν με την κηπουρική

Ένταση της άσκησης

 Η ένταση της άσκησης φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ραβδομυόλυσης και είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι δραστηριότητες που δεν φαίνονται έντονες στους επαγγελματίες φυσικής κατάστασης μπορεί να φαίνονται πολύ έντονες σε αρχάρια άτομα (με χαμηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης).  Η ένταση δεν είναι ο μόνος παράγοντας. Η διαταραχή παρουσιάζεται και σε άτομα με  δραστηριότητες που δεν θεωρούνται έντονες. Για παράδειγμα, μια αναφορά σημείωσε ότι ένας 29χρονος άνδρας ανέπτυξε ραβδομυόλυση στους κοιλιακούς του αφού έκανε 30–40 sit ups την ημέρα για μόλις 5 ημέρες (Kao et al. 1998). Ο άνδρας σε αυτήν την αναφορά είπε ότι ήταν αρχάριος και δεν ήταν συνηθισμένος στην άσκηση. Σε μία άλλη αναφορά, ένας 55χρονος άνδρας εμφάνισε ραβδομυόλυση και νεφρική ανεπάρκεια μετά από κηπουρική εργασία για αρκετές ώρες (Vucicevic 2015).

 Αυτές οι αναφορές υπογραμμίζουν μια σημαντική πτυχή της ραβδομυόλυσης: Φαίνεται ότι η διαταραχή αυτή ξεσπά πιο συχνά μετά από ασκήσεις και δραστηριότητες που οι άνθρωποι δεν έχουν συνηθίσει να κάνουν. Αυτή η παρατήρηση είναι σημαντική στην προσπάθια πρόληψης  της διαταραχής αυτής.

Συνοψίζοντας, ο κίνδυνος ραβδομυόλυσης που δημιουργείται από την άσκηση  αυξάνεται με την ένταση, τον όγκο, την επαναληπτικότητα και την καινοτομία της δραστηριότητας ή της άσκησης.

Διάγνωση 

 Οι ιατροί έχουν πολλούς τρόπους για να προσδιορίσουν εάν κάποιος παρουσιάζει ραβδομυόλυση. Μερικοί από αυτούς τους ελέγχους είναι το μυϊκό πρήξιμο,η αδυναμία,το είδος του πόνου και η λήψη λεπτομερούς ιστορικού υγείας.

 Οι γιατροί συχνά εξετάζουν μέσω των αναλύσεων, για αυξημένα επίπεδα ενός ενζύμου που ονομάζεται  κρεατίνη  κινάση (CK), επίσης γνωστό ως κρεατινοφωσφοκινάση (CPK) (Keltz, Khan & Mann 2014).  Η CK μπορεί να είναι δείκτης μυϊκής βλάβης. Ενώ η άσκηση μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα CK, η ραβδομυόληση μπορεί να τα ωθήσει σε περισσότερες από 10 φορές υψηλότερα από το κανονικό. Μην εκπλαγείτε αν οι πελάτες σας μετά τη ράβντο σας πουν πόσο ψηλά ανέβηκαν τα επίπεδα CK τους.

 Οι γιατροί μπορούν να εξετάζουν επίσης τη μυοσφαιρινουρία για παρουσία μυοσφαιρίνης στα ούρα (Keltz, Khan & Mann 2014), την ανισορροπία ηλεκτρολυτών και για αυξημένα ηπατικά ένζυμα. Η εξετάσεις αυτές μπορούν να δώσουν πιο αναλυτικά τεκμήρια για την διαταραχή της ραβδομυόλυσης από ότι το χρώμα των ούρων κάποιου.

Ενυδάτωση

 Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού για την καταπολέμηση του ράβντο φαίνεται να είναι μια δημοφιλής οικιακή θεραπεία στο διαδίκτυο. Αν και η πρόσληψη υγρών μπορεί να μετριάσει τη βλάβη της ραβδομυόλησης στα νεφρά, δεν αντιμετωπίζει άλλες επιπτώσεις,  όπως προβλήματα με το συκώτι και την καρδιά. Θεωρητικά, η υπερυδάτωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπονατριαιμία (τοξίκωση από το νερό), η οποία μπορεί να είναι εξίσου σοβαρή με τη ραβδομυόλυση. Ορισμένες έρευνες υποδηλώνουν ότι η υπονατριαιμία μπορεί να κάνει πιο πιθανή τη ραβδομυόλυση που προκαλείται από την άσκηση (Chlíbková et al. 2015).

Ραβδομυόλυση VS. Καθυστερημένη μυϊκή κακουχία

 Μην συγχέετε τη ραβδομυόλυση με την καθυστερημένη μυϊκή κακουχία (DOMS). Ενώ ο πόνος από το DOMS και την ραβδομυόλυση μπορεί να συμπίπτουν, υπάρχει ένας εύκολος τρόπος να πει κανείς τη διαφορά: το DOMS πονάει μόνο όταν κινούνται οι ασκούμενοι μύες. Δεν βλάπτει όταν είναι σε ηρεμία. Από την άλλη πλευρά, ο πόνος της ραβδομυόλυσης είναι συχνά παρών κατά την ηρεμία – και συχνά περιγράφεται ως αφόρητος. Μερικοί άνθρωποι ανέφεραν ότι ο πόνος άρχισε αμέσως μετά τη διακοπή της άσκησης, αυξάνοντας σε ένταση όσο περνούσαν οι ώρες.

Ραβδομυόλυση και παυσίπονα

 Επειδή οι άνθρωποι μπορούν να μπερδέψουν το DOMS με την Ραβδομυόλυση, μπορεί να μπουν στον πειρασμό να αναζητήσουν αναλγητικά χωρίς συνταγή (OTC) όπως ασπιρίνη, ιβουπροφαίνη (Advil) ή ακεταμινοφαίνη (Tylenol) για να αντιμετωπίσουν τον πόνο.

Ως επαγγελματίες της φυσικής κατάστασης, είναι εκτός του πεδίου της πρακτικής σας να προτείνετε φάρμακα, αλλά πρέπει να καταλάβετε ότι τα OTC αναλγητικά μπορούν να αυξήσουν το στρες στα νεφρά και το συκώτι, επιδεινώνοντας ενδεχομένως την ραβδομυόλυση. Εάν οι πελάτες σας έχουν συμπτώματα που μοιάζουν με την Ραβδομυόλυση, παραπέμψτε τους αμέσως στον γιατρό τους για επίσημη διάγνωση και κατάλληλη ιατρική φροντίδα.

Πρόληψη Ραβδομυόλυσης λόγω καταπόνησης

Πώς μπορούν οι γυμναστές να μειώσουν τις πιθανότητες να πάθει ένας πελάτης κατά λάθος ραβδομυόλυση κατά τη διάρκεια της προπόνησης;

Εκπαίδευση σε αρχάριους: Αποφύγετε προγράμματα μεγάλου όγκου, υψηλής έντασης που οι αρχάριοι δεν έχουν συνηθίσει να κάνουν. Να είστε προσεκτικοί σχετικά με την προπόνηση Bro splits. Τα προγράμματα για αρχάριους πρέπει να περιλαβάνουν ερέθισμα για ένα ευρύ φάσμα μυϊκών ομάδων.

Κυκλική προπόνηση: Χρησιμοποιήστε την κυκλική προπόνηση για όλο το σώμα με ελαφριά αντίσταση ώστε να προσαρμοστούν οι αρχάριοι. Αυτή η μορφή προπόνησης  βελτιώνουν επίσης τη δύναμη και τη σύνθεση του σώματος (Takahata 2018). Είναι αποτελεσματικά και ταιριάζουν με τα προγράμματα προσαρμογής των  30 λεπτώνς που χρησιμοποιούνται για προσαρμογή σήμερα στα γυμναστήρια. Επειδή τα προγράμματα κυκλικής προπόνησης περιλαμβάνουν περισσότερη συνολική κίνηση από τα προγράμματα πολλαπλών σετ, τείνουν να είναι πιο διασκεδαστικά, ειδικά για αρχάριους. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί σε μεγαλύτερη διατηρησιμότητα  των ατόμων αυτών στο γυμναστήριο.

Ομαδικά προγράμματα: Οι εκπαιδευτές ομαδικών προγραμμάτων έχουν  πιο δύσκολη πρόκληση γιατί συχνά δεν ξέρουν ποιος θα είναι στην τάξη τους μέχρι να ξεκινήσει. Για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης ραβδομυόλυση στις ομαδικές τάξεις, υιοθετήστε αυτές τις στρατηγικές:

• Αφιερώστε χρόνο για να εκπαιδεύσετε τους συμμετέχοντες σχετικά με την Ραβδομυόλυση και πείτε τους τι να προσέξουν. Θα πρέπει οι συμετέχοντες στα ομαδικά προγράμματα να ακούν το σώμα τους, να εργάζονται με τον δικό τους ρυθμό και να μην ντρέπονται αν χρειαστεί να εγκαταλείψουν το μάθημα πριν τελειώσει.
• Ενθαρρύνετε τους νέους συμμετέχοντες να προετοιμαστούν για ένα μάθημα ομαδικής άσκησης εκτελώντας πρώτα δραστηριότητες χαμηλότερης έντασης μόνοι τους, ιδανικά χρησιμοποιώντας κινήσεις που θα βιώσουν στην τάξη. Για παράδειγμα, προτείνετέ τους να κάνουν ένα στατικό ποδήλατο μόνοι τους για αρκετές συνεδρίες πριν παρακολουθήσουν ένα ομαδικό μάθημα ποδηλασίας εσωτερικού χώρου.
• Προσφέρετε μαθήματα ομαδικής άσκησης για αρχάριους, τα οποία επιτρέπουν στους ανθρώπους να εξοικειωθούν με τις ασκήσεις και τα μοτίβα κίνησης υπό την καθοδήγηση εκπαιδευτών.

Επίλογος

 Η ραβδομυόλυση λόγω καταπόνησης ακούγεται τρομακτική και ναι, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας, αλλά αυτό μπορεί να αποφευχθεί. Η εκπαίδευση είναι η καλύτερη άμυνα. Οι επαγγελματίες της φυσικής κατάστασης μπορούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο βοηθώντας τους ασκούμενους να κατανοούν τους κινδύνους της Ραβδομυόλυσης, και ότι στα προγράμματά τους πρέπει να αυξάνεται σταδιακά η ένταση ώστε το σώμα να προσαρμόζεται.