Ο όρος «καρκίνος του μαστού» αναφέρεται στην ανάπτυξη κακοήθους όγκου στην περιοχή του μαστού & προκαλείται από ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό παθολογικών κυττάρων. Τα παθολογικά αυτά κύτταρα έχουν τη δυνατότητα εξάπλωσης σε γειτονικούς ιστούς με δυσάρεστες συνέπειες για ολόκληρο τον οργανισμό. Η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου σε άρρενες είναι υπαρκτή αλλά πολύ μικρή. Όσον αφορά στις γυναίκες όλες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου – όχι, όμως στον ίδιο βαθμό.

Στις περισσότερες χώρες του Δυτικού Κόσμου ο καρκίνος του Μαστού είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου που προσβάλλει τις γυναίκες και αναλογεί σε περισσότερους από το 1/4 όλων των καρκίνων. Η συχνότητα εμφάνισης αυξάνει με την ηλικία. Είναι σπάνιος κάτω των 25 ετών, ενώ εμφανίζει συνεχή αύξηση μετά τα 30 χρόνια. Τα 3/4 των καρκίνων του μαστού εμφανίζονται μετά την ηλικία των 50 ετών. Η νόσος αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου σε γυναίκες 35-54 ετών, την πρώτη αιτία θανάτου από όλους τους καρκίνους της γυναίκας και τη δεύτερη (μετά από τις καρδιοαγγειακές παθήσεις) αιτία θανάτου σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Με τα σημερινά δεδομένα δε μπορούμε να «προλάβουμε» τον καρκίνο του μαστού, παρά μόνο σε περιπτώσεις γενετικής προδιάθεσης, στις οποίες θα γίνει προφυλακτική μαστεκτομή. Μπορούμε όμως να μειώσουμε τις πιθανότητες να προσβληθούμε από αυτόν.

Αιτίες

Δυστυχώς, ελάχιστα είναι γνωστά σχετικά με τα αίτια που προκαλούν καρκίνο του μαστού, παρά το γεγονός ότι έχουν εντοπιστεί αρκετοί παράγοντες κινδύνου. Όταν λέμε ότι ένα άτομο κινδυνεύει περισσότερο να εμφανίσει καρκίνο ή ότι έχει έναν παράγοντα κινδύνου, σημαίνει ότι πιθανόν να έχει κάποιο βαθμό ευπάθειας στην ανάπτυξη της νόσου. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι οι παράγοντες κινδύνου δεν προβλέπουν με βεβαιότητα αν μια γυναίκα θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού. Ωστόσο, το να γνωρίζει μια γυναίκα ότι έχει μερικούς παράγοντες κινδύνου, μπορεί να τη βοηθήσει να είναι περισσότερο προσεκτική σχετικά με την πραγματοποίηση των τακτικών προληπτικών ελέγχων.

Παράγοντες κινδύνου

• Φύλο
• Ηλικία
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, ιδιαίτερα σε συγγενή 1ου βαθμού
• Γνωστή μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1 και BRCA2
• Μικρή ηλικία εμμηνόπαυσης
• Άτυπες αλλοιώσεις των ιστών του μαστού
• Προηγούμενος καρκίνος στον ένα μαστό στο παρελθόν
• Προηγούμενη ακτινοθεραπεία στο θώρακα για άλλο νόσημα
• Ατεκνία
• Πρώτη κύηση σε ηλικία πάνω από τα 35 έτη
• Μακροχρόνια χρήση θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης
• Μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ
• Παχυσαρκία
• Καθιστική ζωή

Έγκαιρη Διάγνωση

Το σημαντικότερο όπλο που διαθέτουμε κατά του καρκίνου του μαστού σήμερα, είναι η έγκαιρη διάγνωση. Για την επίτευξη αυτού του στόχου συνιστώνται τα εξής:

• Μία μαστογραφία αναφοράς στα 35
• Αυτοεξέταση μία φορά το μήνα
• Μαστογραφία μία φορά το χρόνο μετά τα 40 (ή υπερηχογράφημα σε περίπτωση πυκνού μαστού)
• Κλινική εξέταση από ειδικό που ασχολείται με τη χειρουργική του μαστού μία φορά το χρόνο μετά τα 40 (μετά τη μαστογραφία)

Αυτοεξέταση Μαστού

Στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού η αυτοεξέταση έχει κεντρικό ρόλο. Στη χώρα μας, οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού ανακαλύπτονται από τις ίδιες τις γυναίκες. Υπολογίζεται ότι η τακτική αυτοεξέταση μπορεί να μειώσει τη θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού κατά 18-25% στην πενταετία. Συνίσταται να πραγματοποιείται μία φορά το μήνα, και συγκεκριμένα περίπου την 8η με 10η μέρα από την αρχή της εμμήνου ρύσεως, διότι τότε οι μαστοί είναι κατά κανόνα πιο μαλακοί και λιγότερο ευαίσθητοι.

Αρχικά, κάνουμε πρώτα μία οπτική εξέταση και μετά ακολουθεί η ψηλαφητική.

Οπτική εξέταση

Η γυναίκα στέκεται μπροστά στον καθρέπτη με τα χέρια της κάτω στα πλάγια. Παρατηρεί εάν έχει προκύψει κάτι ασυνήθιστο στην εμφάνιση των μαστών της. Βσικές ενδείξεις που πρέπει να αναζητάμε:

• Εξόγκωμα ή σκλήρυνση σε κάποιο σημείο του μαστού
• Έκκριση υγρών από τη θηλή & πιθανή εμφάνιση αίματος στα υγρά
• Μεταβολή στο μέγεθος, το σχήμα ή την όψη του μαστού
• Αλλαγές στην όψη της επιδερμίδας του μαστού, όπως π.χ. πτυχώσεις, όψη φλοιού πορτοκαλιού
• Εσολκή θηλής, όταν δηλαδή η θηλή έλκεται προς το εσωτερικό του μαστού
• Ξεφλούδισμα της σκουρόχρωμης επιδερμίδας γύρω από τη θηλή (άλως του στήθους) ή της επιδερμίδας του μαστού
• Κοκκίνισμα ή κοίλωμα στην επιδερμίδα ακριβώς επάνω από το μαστό

Μην ξεχνάτε!

Συνήθως ο ένας μαστός είναι λίγο πιο μεγάλος από τον άλλο. Η εξέταση αυτή επαναλαμβάνεται με τα χέρια σηκωμένα πίσω από το κεφάλι και με τα χέρια λίγο κάτω από τη μέση και πιέζοντας με δύναμη τη λεκάνη ώστε να σφίγγουν οι μύες του στήθους. Τέλος επαναλαμβάνουμε την εξέταση γυρνώντας στο πλάϊ και από τις δύο πλευρές.

Ψηλαφητική εξέταση

Η ψηλάφηση γίνεται χρησιμοποιώντας τα 3 μεσαία δάκτυλα με κυκλικές κινήσεις σε ένα νοητό κύκλο διαμέτρου 1-1,5 εκ. και «σαρώνοντας» το μαστό από έξω προς τα μέσα και από πάνω προς τα κάτω. Εδώ είναι σημαντικό να πούμε ότι ο μαστός εκτείνεται σε πολύ μεγαλύτερη έκταση απ’ότι πιστεύεται και είναι σημαντικό να εξετάζεται όλος.

Κλινική συμπτωματολογία

Τα συμπτώματα του μαστού για τα οποία προσέρχονται γυναίκες σε εξειδικευμένο τμήμα παθήσεων του μαστού μπορούν να συνοψιστούν:

• Όγκος: 65%
• Πόνος: 15%
• Ευαίσθητη Περιοχή: 7,6%
• Ρύση Θηλής: 5,2%
• Εισολκή Θηλής: 2,5%
• Έκζεμα Θηλής: 0,2%
• Άλλα: 4,4%

Διάγνωση

• Υπερηχογράφημα μαστού
• Μαστογραφία
• Μαγνητική τομογραφία
• Βιοψία, εξετάζεται δηλαδή μικροσκοπικά ιστός ή υγρό που έχει αφαιρεθεί από το μαστό

Θεραπεία

Ο καρκίνος του μαστού ανήκει στην κατηγορία των καρκίνων που συνήθως αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, ειδικά αν η διάγνωση είναι έγκαιρη.

Η επιλογή της θεραπείας της νόσου εξαρτάται κυρίως από το στάδιο εξέλιξης του όγκου, από τα χαρακτηριστικά του, από την ηλικία και την κατάσταση της υγείας της ασθενούς. Χρησιμοποιούνται κυρίως τέσσερις τεχνικές: η χειρουργική, η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία.

Χειρουργική

Όταν ο καρκίνος αφορά μόνο το στήθος, χωρίς μεταστάσεις στους άλλους ιστούς, μια τοπική θεραπεία μπορεί να είναι αρκετή. Διακρίνεται σε:

•  Oγκεκτομή, όταν ο όγκος είναι μικρότερος από 3 εκατοστά & διατηρείται το στήθος
• Μαστεκτομή, όταν ο όγκος του υπερβαίνει τα 3 εκατοστά, ή όταν υπάρχουν περισσότερες καρκινικές εστίες, τότε αποφασίζεται η αφαίρεση του στήθους. Στην περίπτωση μαστεκτομής, ο χειρουργός μπορεί να πραγματοποιήσει άμεση αποκατάσταση των μαστών.

Ορισμένες φορές προτείνεται για καρκίνους του στήθους μεγαλύτερους από 3 εκατοστά προεγχειρητική χημειοθεραπεία για μείωση του μεγέθους του όγκου και η ασθενής θα εγχειριστεί σε δεύτερο χρόνο διατηρώντας το στήθος της.

Ακτινοθεραπεία & Χημειοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία γίνεται όταν πραγματοποιηθεί συντηρητική χειρουργική θεραπεία. Όμως, μπορεί να γίνει και σε περίπτωση μαστεκτομής. Αυτή η θεραπεία επιτρέπει να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής. Ανάλογα με τις περιπτώσεις, η ακτινοθεραπεία μπορεί να επικεντρώνεται στο μαστό ή και πέρα από αυτόν στους μασχαλιαίους λεμφαδένες, κοντά στην κλείδα και το στέρνο.

Αντίθετα, η χημειοθεραπεία δεν είναι συστηματική. Μπορούμε να μην κάνουμε όταν ο όγκος είναι μικρότερος από ένα εκατοστό, όταν οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες δεν έχουν προσβληθεί και ο καρκίνος δεν είναι πολύ επιθετικός. Η ηλικία, η γνώμη της γυναίκας ασθενούς και το οικογενειακό ιστορικό της επηρεάζουν επίσης την απόφαση του γιατρού να συστήσει ή όχι χημειοθεραπεία για λόγους προστασίας.

Ορμονοθεραπεία

Όπως και η χημειοθεραπεία, η ορμονοθεραπεία αποσκοπεί στην αποφυγή εμφάνισης μεταστάσεων και γενικά χορηγείται μετά τη χειρουργική επέμβαση. Είναι μια εξαιρετικά προστατευτική θεραπεία, όμως μπορούμε να την προτείνουμε μόνο στους καρκίνους των οποίων η ανάπτυξη ευνοείται από τις ορμόνες και οι οποίοι διαθέτουν υποδοχείς για τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη (τα δύο τρία περίπου των καρκίνων του μαστού).

Θυμηθείτε: Σωστή & τακτική αυτοεξέταση σημαίνει πρόληψη!